Ali Hikmet UĞURLU
Kamu İhale Mevzuat Uzmanı
Engelli çalışanların istihdamını kolaylaştırmak için çeşitli teşvikler söz konusudur. Bu teşviklerden birisi de, özel sektör iş yerlerinde çalışan engelli işçilerin sigorta primlerin Hazine tarafından karşılanmasıdır.
4857 Sayılı İş Kanun’un 30. Maddesi ile getirilen teşvikle özel şirketlerde çalışan engelli işçilerin sigorta primlerinin işveren payının, prime esas alt kazanç üzerinden Hazine tarafından karşılanması düzenlenmiş, böylece işverenlerin engelli işçi istihdamı teşvik edilmiştir.
Belediye şirketlerinin, engelli işçileri için bu teşvikten yararlanıp yararlanamayacağı konusunda ise tereddütler yaşanmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK) uygulamada kimi belediye şirketlerini engelli teşviğinden yararlandırırken pek çoğunu yararlandırmamaktadır.
Peki doğru uygulama hangisidir? Belediye şirketlerinde çalışan engelli işçilerin sigorta primlerinin işveren hissesinin Hazine tarafından karşılanması söz konusu mudur?
4857 SAYILI KANUNDAKİ TEŞVİK DÜZENLEMESİ NASIL?
Öncelikle 4857 Sayılı Kanundaki hükme bakacak olursak ilgili düzenleme şu şekildedir.
Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu(1)(2)(3) Madde 30 – (Değişik : 15/5/2008-5763/2 md.)
İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.(2)
… Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında çalıştırılan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi engelli sigortalılar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası engelli çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazinece karşılanır.
… Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir. (1)(2)(3)
SGK’NIN GENELGESİNE GÖRE UYGULAMA NASIL OLMALI?
Madde metninde uygulamaya ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenleneceği hükmü bağlanmış, bu kapsamda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından 19/08/2008 tarihli Genelge yayınlanmıştır.
SGK Genelgesinin kapsam maddesinde şu ifadelere yer verilmiştir;
Anılan maddenin altıncı fıkrasına göre, yalnızca özel sektör işverenlerince çalıştırılan özürlü sigortalılardan dolayı sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılması sözkonusu olup, kamu işyerlerinde (genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile bunlara bağlı işletmeler, sermayesinin yarısından fazlası bunlara ait olan işyerleri ve diğer kamu işyerlerinde) çalıştırılan özürlü sigortalılar için, bahse konu sigorta prim teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Buna göre; mahiyet kodu (1) ve (3) olarak tescil edilen veya resmi nitelikte olduğu halde (2) mahiyet kodu verilen işyerleri kapsama dahil edilmeyecektir. Mahiyet kodu daha önce (1) veya (3) olarak verildiği halde, özel sektör işyeri olduğu iddia edilerek bu Kanunla getirilen teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin durumları üniteler tarafından mevzuat çerçevesinde araştırılacak ve sonucuna göre işlem yapılacaktır.
SGK’nın bu genelgesine göre il özel idareleri, belediyeler, köyler ile bunlara bağlı işletmeler ve sermayesinin yarısından fazlası bunlara ait olan iş yerleri kamu iş yeri sayılmıştır. Dolayısıyla belediye şirketleri bu bağlamda kamu iş yeri kabul edilmiştir. SGK Genelgesinde, kamu iş yeri kabul edilen iş yerlerindeki çalışan engelli işçilerin, engelli teşviğinden yararlanmasının mümkün olmadığı kesin olarak ifade edilmektedir. SGK, resmi nitelikte olduğu halde mahiyet kodu özel sektör iş yeri olarak (2) verilen iş yerlerinin de kapsama dahil edilmeyeceğini belirtiyor.
Sonuç itibariyle SGK, belediye şirketlerini kamu işyeri olarak kabul etmektedir. Dolayısıyla belediye şirketlerinde çalışan engelli işçilerin sigorta primlerinin Hazine tarafından karşılanmasına imkan yoktur. Uygulamada tersi durumların yaşanması işlem hatasıdır. Bu şekilde engelli teşviğinden yararlanan belediye şirketlerinin bu teşvikleri SGK’ya geri ödemesi gerekmektedir.
SGK'nın Genelgesine ulaşmak için tıklayınızYARGITAY KARARLARINA GÖRE BELEDİYE ŞİRKETLERİ ÖZEL ŞİRKET Mİ?
Öte yandan, uygulama açısından SGK Genelgesi bağlayıcı olmakla beraber belediye şirketlerinin kamu işyeri mi özel sektör işyeri mi sayılması gerektiğine ilişkin tartışma devam etmektedir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 13.06.2017 tarihli kararında, Yargıtay’ın önceki kararların dışına çıkarak belediyelerin hissedarı olduğu şirketlerin hukuki statüsünü yeniden belirlemiş ve bu kuruluşların Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi özel hukuk tüzel kişiliği olduğuna hükmetmiştir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin kararının ilgili bölümü şöyledir;
Belediyeler tarafından kurulan veya ortak olunan şirketler ise, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi sermaye şirketleri olup, belediyelerin tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişileridir. Belediyelerin kurdukları veya ortak oldukları ticaret şirketlerine, kamu tüzel kişiliği kazandıran herhangi bir kanun hükmü bulunmadığı gibi, kamusal yetki ve ayrıcalıklar tanınmamıştır. Dolayısıyla, söz konusu şirketlerin “kamu tüzel kişisi” ya da “kamu kurum ve kuruluşu” oldukları kabul edilemez.
… Bu tanımlamalarla sabit olduğu üzere, kamu iktisadi teşebbüslerinin sermayesi Devlete aittir. Belediyeler ise, Devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptir. Dolayısıyla belediyelerin hissedarı oldukları şirketler, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olmayıp, kamu iktisadi teşebbüsü sayılamaz.
… Belediyelerin hissedarı olduğu şirketler ise, Ticaret Kanunu hükümlerine tabi, belediyeden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduğundan, bu şirketlerin belediyeye bağlı teşekkül sayılması mümkün değildir.
Yargıtay kararına ulaşmak için tıklayınız.
BELEDİYE ŞİRKETLERİ DAVA AÇABİLİR Mİ?
Yargıtay’ın bu kararına göre belediye şirketleri özel şirket sayıldığı için engelli işçi teşviğinden de yararlanması gerekir. Yargıtay’ın 2017 tarihli, SGK’nın Genelgesi’nin ise 2008 tarihli olduğu dikkate alındığında konunun yeniden değerlendirilmesine ihtiyaç vardır. Belediye şirketlerinin Yargıtay kararını gerekçe göstererek kendilerini teşviklerden yararlandırmayan SGK’ya karşı yargı yoluna başvurmaları söz konusu olabilecektir. Nitekim bu şekilde dava açmaya hazırlanan belediye şirketlerinin olduğu bilinmektedir.
Ayrıca belediye şirketlerinin engelli teşviğinin yanı sıra, 5 puanlık SGK primi teşviği başta olmak üzere özel şirketlerin yararlandığı diğer prim teşviklerinden yararlanmayı talep etmeleri sözkonusu olabilecektir.
Bu makalenin PDF formatına ulaşmak için tıklayınız
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Yorumlar
(9)Zübeyde Nur Yatgın - Hayır, bu şekilde işlem yapıp ters işyeri kodlaması yapan bir çok işyeri var.
İhsan Gezer - Yüzde 4 kesin. İlave asgari ücret zammı yansıyacak mı henüz belli değil.
belediye personeli - merhabalar. belediye personel a.ş. elemanı olduk. yıbaşında yuzde 4 zam mı alacağız yoksa asgari ücret zam farkınıda alacakmıyız. teşekkürler..
belediyeci - merhaba zübeyde hanım. belediye personel a.ş şirketli olduk. yılbaşında yuzde 4 zam mı alacağız yoksa asgari ücret farkıda alacak mıyız teşekkürler..
İK - Merhaba,
Biz 06.06.2018 tarihinde SGK ya yazı yazarak işyeri mahiyet kodunu “1 kamu sektörüne ait devamlı işyeri” kodundan “2 mahiyeti özel sektöre ait devamlı işyeri” olarak değiştirdik yani SGK da özel sektör olarak değerlendiriliyoruz.
Bu uygulamaya istinaden herhangi bir sorun yaşar mıyız.
Ömer - Merhaba kolay gelsin ben x bi belediye de çalışıyorum KHK bit geçirildik ocak ayın da asgari ücrete zam geldiğin de bizler bu zamda faydalanacakmıyız ?
yazıyorsunuz ama elde bişey yok - bize neden %4 zam verilmiyor,neden 5 günlük tediye ödenmiyor neden yansıtılmadı,Cumhurbaşkanımız verin dedi verin dediyse vereceksiniz kardeşim neden vermiyorsunuz hakkımızı ..
Zübeyde Nur Yatgın - Yıllık izin hakları varsa (devreden) yıllık izinden mahsup edilerek askerlik yapabilirler. Devreden yıllık izin yoksa ücretsiz izin olarak değerlendirilecek.
mehmet tahir - iyi günler şimdi bedelli askerlik kapsamında işçi statüsünde çaılşan işçileri yıllık izin kullanıp askerlik görevini yerine getirebileceklermi yoksa ücretsiz izinmi kullanacaklar.
Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Sitemizin Topluluk Kurallarına uymayan yorumlar yayınlanmaz. Yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.