COVID 19 Salgını-İşten Çıkış Kodu İlişkisi!

Güncellenen haliyle işten çıkış nedenleri (kodları) ve fesih yasakları nelerdir? COVID 19 salgını nedeniyle işçi çıkarmanın yasak olduğu SGK çıkış kodları hangileridir? Çıkış yasağının bulunduğu bir koddan çıkış yapmak zorunda olan idareler hangi yolu denemelidir?

COVID 19 Salgını-İşten Çıkış Kodu İlişkisi!
COVID 19 Salgını-İşten Çıkış Kodu İlişkisi!
Haber albümü için resme tıklayın

İçerik

Giriş

Bu çalışmamızda pandemi-işten çıkış kodu ilişkisi altında; COVID 19 salgını nedeniyle işçi çıkarmanın yasak olduğu SGK çıkış kodları, hangi SGK işten çıkış kodlarının fesih yasağı kapsamında olduğu ve olmadığı, çıkış yasağının bulunduğu bir koddan çıkış yapmak zorunda olan idarelerin tercih edeceği yol, örneğin fesih yasağı kapsamında olan özel güvenlik görevlisinin güvenlik kartının iptali nedeniyle yapılan fesihte 27 nolu kodun kullanılması veya başka bir kodun kullanılması konusunda idarelerin izleyeceği yol ya da güvenlik kartı iptal olan işçi fesih yasağı bitinceye kadar ücretsiz izne gönderilip gönderilemeyeceği, gönderilecekse eksik gün kodu olarak hangi kodun kullanacağı (“28 Pandemi Ücretsiz İzin (4857 GEÇ.10.MD) / 21 Diğer Ücretsiz İzin) ve bu durumda bu kodlara göre nakdi ücret desteği alıp alamayacağı konuları başta olmak üzere pandemi-işten çıkış kodu ilişkisi değerlendirilecektir.

Bu Makalenin PDF formatı için tıklayınız 

Pandemi Gerekçesiyle İşten Ayrılma Nedeni ve Kodunun Doğru Kullanılmasının Önemi

İşten ayrılma nedeninin ve kodunun pandemi gerekçesiyle doğru kullanılması, hem idareler açısından hem de çalışanlar açısından önem arz etmektedir.

Şöyle ki; aşağıda yer alan yasal düzenlemelere göre idareler açısından idari para cezası riski çalışanlar açısından hem işlerini kaybetme hem de nakdi ücret desteğine hak kazanıp kazanamayacağı riskini doğurmaktadır.

Bunun yanında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde idarelere ayrıca bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

Ayrıca nakdi ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 16 Nisan 2020 tarihli 7244 sayılı Kanunun 9’uncu maddesiyle eklenen Geçici 10’uncu maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler, belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri dışında işveren tarafından feshedilemez.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.

Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.

Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri her defasında en fazla üçer aylık sürelerle 30/6/2021 tarihine kadar uzatmaya yetkilidir.”

Bu düzenlemeye göre idareler işçilerinin iş sözleşmelerini 29 Nisan 2021 tarihli 3930 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla 30 Haziran 2021 tarihine kadar aşağıdaki istisnalar dışında feshedemeyecek,* aksi takdirde sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt ücret tutarında idari para cezası uygulanacak, işçilerini re’sen tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecek, bu şekilde ücretsiz izne ayırma işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir.

* Fesih kapsamı dışında sayılan istisnai durumlar

1) 4857 sayılı Kanunun 25’inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde belirtilen sebepler*

*II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

2) Diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler

3) Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi

4) İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi

5) İlgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi

 

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 16 Nisan 2020 tarihli 7244 sayılı Kanunun 7’nci maddesiyle eklenen Geçici 24’üncü maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“ Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.

(Ek ikinci fıkra:15/4/2021-7316/6 md.) Birinci fıkra ile geçici 27 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ve geçici 28 inci maddenin ikinci fıkrası kapsamında yer alan tutarlar 2021 yılı Nisan ayı ve sonrası için günlük 50 Türk lirası olarak uygulanır ve bu kapsamda 30/4/2021 tarihinden sonra yapılan ödemelerden damga vergisi dâhil herhangi bir kesinti yapılamaz. NACE Rev.2 Ekonomik Faaliyet Sınıflamasına göre 56 kodunda faaliyet gösteren işyerleri ile 61.90.05, 85.51.03, 93.11.01, 93.12.07, 93.13.01, 93.19.05, 93.21.01, 93.29.02, 93.29.03, 96.02.01, 96.04.01, 96.04.02 veya 96.04.03 kodlarında faaliyet gösteren işyerlerinde 2021 yılı Mart ayında/döneminde iş sözleşmesi bulunan sigortalılardan 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılanlara işe giriş tarihine bakılmaksızın birinci fıkradaki diğer şartları taşımaları halinde 2021 yılı Nisan ve Mayıs ayları için nakdi ücret desteği verilir.

Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.

Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.

Bu düzenlemede de; ücretsiz izne ayırarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde idarelere, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39’uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Bununla birlikte çalışanlar açısından nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri İşsizlik Fonundan karşılanır.

Bu yapılan düzenlemelere göre, işten çıkış kodunun doğru kullanılmasının yukarıda bahsedilen önemi yanında işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işsizlik ödeneği alması açısından da önemi bulunmakta, işçinin başka bir işyerinde tekrar çalışması açısından da bir nevi bonservis (çalışma belgesi) niteliğinde referans taşımaktadır.

İşten ayrılma kodunun seçimi basit bir işlem olarak görülmemeli, aksine hem işçi açısından hem de idareler açısından önemli derecede sonuç doğurabilen bir işlemdir.

29 Nolu İşten Ayrılma Kodunun Kaldırılması ve Yeni Kodların Getirilmesi

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 01.04.2021 tarihli 2013/11 sayılı Genelgede Değişiklik konulu 2021/9 sayılı Genelge ile “29 nolu işveren tarafından ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” kodu kaldırılarak bu kod 9 koda bölünerek yeniden belirlenmiştir.

29 nolu kod ile işten çıkarılan işçiler hem bu kodun içeriği hem de yeni çalışacakları işyerlerinde tabiri caizse referans mektubu açısından olumsuz bir sonuç doğuruyordu. Başka bir ifade ile, 29 nolu kod ile çıkış 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II maddesinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri kapsamında örneğin hırsızlık yapmak, cinsel tacizde bulunmak, işyerine uyuşturucu madde almış olarak işe gelmek gibi halleri de kapsamaktadır. Yani bu kodlarla eş değer tutulmakta idi. Örneğin bu kod ile çıkış yapıldığında algı olarak gerek toplumsal olarak gerekse de yeni çalışacağı idareler/işverenler açısından yanlış değerlendirilmekteydi. İşte bu yanlış algıyı ortadan kaldırmak adına bu madde hükmü içerik olarak her bir fiil için ayrı bir kod ile işten çıkarılması sağlanarak işçiler arasındaki haksız bir durumun ortadan kaldırılması sağlanmıştır.

Yapılan değişiklikle 29 nolu kod kaldırılmış yerine aşağıdaki kodlar getirilmiştir.

  • 4857/25-II-a için      42 nolu kod
  • 4857/25-II-b için      43 nolu kod
  • 4857/25-II-c için      44 nolu kod
  • 4857/25-II-d için      45 nolu kod
  • 4857/25-II-e için      46 nolu kod
  • 4857/25-II-f için      47 nolu kod
  • 4857/25-II-g için      48 nolu kod
  • 4857/25-II-h için      49 nolu kod
  • 4857/25-II-ı için      50 nolu kod

İdarelerimizin 4857 sayılı Kanunun 25/II kapsamında işten çıkarttıkları işçileri için fiil türlerine göre yukarıda yer alan kodları kullanmaları hem işçilerimizin mağduriyetlerini engelleyecek hem de idarelerimizin yanlış, kasıtlı veya kusurlu kod kullanmalarından ötürü ileride uğrayacakları maddi ve manevi tazminatlardan kurtulmalarını sağlayacaktır.

Güncellenen Haliyle İşten Çıkış Nedenleri (Kodları) ve Fesih Yasakları

Güncellenen haliyle işten çıkış nedenlerine bağlı olarak fesih yasaklarını aşağıdaki tablodan görmemiz mümkündür. Bu tabloda toplam 47 adet işten çıkış koduna göre 37 adet işten çıkış kodu 4857 sayılı İş Kanunu’nun Geçici 10’uncu maddesi kapsamında olup, 10 adet işten çıkış kodu kapsamda değildir.

 

İşten Çıkış Koduİşten Çıkış NedenleriFesih Yasağı Kapsamında Olup Olmadığı

(4857 sayılı Kanun Geçici Madde 10)

1Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshiEvet
2Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshiHayır
3Belirsiz süreli i  İş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa)Hayır
4Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshiEvet
5Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesiHayır
8Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyleHayır
9Malulen emeklilik nedeniyleHayır
10 ÖlümHayır
11İş kazası sonucu ölümHayır
12AskerlikHayır
13Kadın işçinin evlenmesiHayır
14Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanmasıHayır
15Toplu işçi çıkarmaEvet
16Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakliHayır
17İşyerinin kapanmasıHayır
18İşin sona ermesiHayır
19Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4’’ nolu kod kullanılır)Hayır
20Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4’’ nolu kod kullanılır)Hayır
21Statü değişikliğiHayır
22Diğer nedenlerEvet
23İşçi tarafından zorunlu nedenle fesihHayır
24İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesihHayır
25İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesihHayır
26Disiplin kurulu kararı ile fesih (2020/41 Genelge ile tekrar düzeltildi)Evet
27İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesihEvet
28İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesihEvet
30Vize süresinin bitimi ( İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlamayacaksa “4” nolu kod kullanılır.)Hayır
31Borçlar Kanunu, Sendikala Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesihEvet
324046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesihEvet
33Gazeteci tarafından sözleşmenin feshiHayır
34İşyerinin devri, işin veye işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesihEvet
356495 SK nedeniyle devlet memurluğuna geçenlerHayır
36KHK ile işyerinin kapatılmasıHayır
37KHK ile kamu görevinden çıkarmaHayır
38Doğum nedeniyle ayrılmaHayır
39696 KHK ile kamu işçiliğine geçişHayır
40696 KHK ile kamu işçiliğine geçirilmesi sebebiyle çıkışHayır
41Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenlerHayır
42İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltmasıHayır
43İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunmasıHayır
44İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunmasıHayır
45İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanmasıHayır
46İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunmasıHayır
47İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesiHayır
48İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe

dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi

Hayır
49İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine

hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi

Hayır
50İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratmasıHayır

 

Eksik Gün Nedenleri (Kodları)

Sigortalının eksik çalışma nedenleri e-bildirge sistemi üzerinden aylık prim ve hizmet belgesinin / e-beyanname sistemi üzerinden muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin gönderilmesi esnasında sistemde bulunan ve sigortalının durumuna uygun eksik gün nedeni seçilecek ayrıca ay içindeki eksik gün sayısı da girilecek olup eksik gün nedenlerinde aşağıda belirtilen 27 kod esas alınacaktır.

01- İstirahat

03- Disiplin cezası

04- Gözaltına alınma

05- Tutukluluk

06- Kısmi istihdam

07- Puantaj kayıtları

08- Grev

09- Lokavt

10- Genel hayatı etkileyen olaylar

11- Doğal afet

12- Birden fazla

13- Diğer Nedenler

15- Devamsızlık

16- Fesih tarihinde çalışmamış

17- Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma

18- Kısa çalışma ödeneği

19- Ücretsiz doğum izni

20- Ücretsiz yol izni

21- Diğer ücretsiz izin

22- 5434 SK ek 76, gm 192

23- Yarım Çalışma

24-Yarım Çalışma ve Diğer Nedenler

25-Diğer Belge/Kanun Türlerinden Gün Tamamlama

26-Kısmi İstihdama İzin Verilen Yabancı Uyruklu

27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler

28-Pandemi Ücretsiz İzin (4857 GEÇ.10.MD)

29-Pandemi Ücretsiz İzin ve Diğer Nedenler

Örnek Bir Olay Üzerinden Konunun Değerlendirilmesi

Örnek olayı idarelerde çalıştırılan özel güvenlik görevlileri için vereceğiz.

Bilindiği üzere 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunu’n; 11’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; yönetici veya özel güvenlik görevlisi olabilme şartlarını taşımadığı veya bu şartlardan herhangi birini sonradan kaybettiği tespit edilenlerin kimliği iptal edilir.

20’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; özel güvenlik kimlik kartını başkasına kullandıran özel güvenlik yöneticisi ve görevlisine idari para cezası verilir ve bu kişilerin özel güvenlik kimlik kartı valilikçe iptal edilir. Bu kişiler bir daha özel güvenlik alanında çalışamazlar.

20’nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde; yetkili genel kolluk kuvvetlerine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla direnen veya cebir kullanan ya da tehdit eden özel güvenlik yöneticisi ve görevlisi ile ateşli silâhını bu Kanuna aykırı veya görev alanı dışında kullanan, görevi dışında üniforması ile toplantı ve gösteri yürüyüşlerine katıldığı tespit edilen özel güvenlik görevlilerinin özel güvenlik kimlik kartı valilikçe iptal edilir. Bu kişiler bir daha özel güvenlik alanında çalışamazlar.

Güvenlik kartının yukarıda açıklanan nedenlerle iptal edilmesi durumunda özel güvenlik görevlisinin işten ayrılma nedeni ve kodunun ne olacağı üzerinde değerlendirmeler yapalım.

4857 sayılı Kanunun 25’inci maddesinin birinci fıkrasının (III) numaralı bendine göre idareler süresi belirli olsun veya olmasın işçinin iş sözleşmesini, sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin “işçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde feshedebilir.

Yargıtay bir kararında; çalışma izninin bitecek olması nedeniyle güvenlik görevlisi olarak çalıştırılmasının imkânsız hale geldiğine göre feshin 4857 sayılı Kanun’un 25/III. maddesi kapsamında olduğunun kabulü ile fesih işveren tarafından zorlayıcı sebeple gerçekleştirildiğinden dava konusu kıdem tazminatı talebinin kabulü gerekir” şeklinde hüküm tesis ettirmiştir.[1]

Yargıtay diğer bir kararında; “Davacı işçinin özel güvenlik görevlisi olarak çalıştığı, özel güvenlik belgesinin süresinin dolduğu, işveren tarafından yapılan bildirime rağmen yenileme eğitiminin alındığının ispatlanamadığı dosya içerisinden sabit olmuştur. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine dair Kanun’un 19. maddesi uyarınca çalışma izin süresi sona eren personelin çalıştırılmasının Kanuna aykırılık oluşturduğundan işverence yapılan fesih 4857 sayılı İş Kanun’un 25/III maddesine dayalı olarak zorlayıcı nedenlerle yapıldığının kabulü gerekir. Mahkemece kıdem tazminatının kabulü yerinde ise de ihbar tazminatı talebinin reddi gerekirken kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” şeklinde hüküm tesis ettirmiştir.[2]

Bu yapılan açıklamalar çerçevesinde özel güvenlik görevlisinin çalışma izninin bitmesi ve bunun yenilenememesi durumda işten ayrılma nedeni ve kodunun “27-İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih” olması gerekir. Bu durumda özel güvenlik görevlisinin bu kod ile işten çıkarılması 4857 sayılı Kanunun Geçici 10’uncu maddesi kapsamında yani fesih yasağı kapsamında olduğu ortaya çıkmaktadır.

Değerlendirme ve Sonuç

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde idareler işçilerinin işten çıkış nedeninin fiili duruma uygun bir şekilde belirlemesi zorunludur. Çünkü, işten ayrılma nedenine ilişkin neden ve kod işçinin özellikle şu pandemi döneminde hem işveren sıfatı ile idari para cezasına uğramaması ve dolayısıyla herhangi bir kamu zararı ile karşılaşmaması açısından önemli olduğu gibi hem de işçiler açısından yeni bir iş bulabilmelerinde referans olması hem de işsizlik ödeneğine, kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanıp kazanmadıklarına etki etmektedir.

COVID 19 salgını nedeniyle işçi çıkarmanın yasak olduğu 37 adet SGK çıkış kodu, yasak olmadığı 17 adet SGK çıkış kodu bulunmaktadır.

Makalemizde vermiş olduğumuz örnek olay dikkate alındığında özel güvenlik kartının iptal edilmesi nedeniyle zorunlu olarak kullanılması gereken 27 nolu işten çıkış kodu yerine başka bir kodun kullanılmasının uygun olmayacağı, 30.06.2021 tarihine kadar sürecek olan fesih yasağı süresine kadar işçiye re’sen pandemiye bağlı ücretsiz izin (28 nolu kod) kullandırılmasının mevzuata ve hukuka uygun olamayacağı değerlendirilmektedir. Çünkü, idare bu durumu öğrendiği tarihten itibaren yani güvenlik kartının iptal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren işçinin iş sözleşmesini tüm işçilik haklarını ödemek suretiyle fesh etmek durumundadır. Bu durumda olan işçiyi 28 kodu ile ücretsiz izne ayırması durumda İŞKUR tarafından ödenen nakdi ücret destekleri yasal faizi birlikte idaren alınır ve buna sebebiyet veren ilgili kamu çalışanlarından rücu yoluyla tahsil edilir.

Yukarıda açıklanan idari ve yasal zorunluluk nedeniyle, İdarelerin, güvenlik kartı iptal olan işçiler için son çare olarak “21- Diğer Ücretsiz İzin” seçeneğini değerlendirebileceğini düşünüyoruz.

Diğer yandan güvenlik kartı iptal olan güvenlik görevlileri için İdarelerin, gerekçelerini bildirmek suretiyle İŞKUR ile yazışma yaparak, ortaya çıkan zorunluluk nedeniyle 27 kodunu kullanabileceğini, bu durumda İŞKUR’un idari para cezası uygulamayabileceğini de değerlendiriyoruz.

Bir diğer seçenek ise güvenlik kartı iptal olan güvenlik görevlilerine, yasal zorunluluklar izah edilerek kıdem tazminatları ödenmek suretiyle istifalarının sağlanmasıdır. Daha açık bir anlatımla; güvenlik kartı iptal olan işçinin istifaya ikna edilmesi, SGK çıkışının istifa koduyla yapılması ancak kıdem tazminatının da ödenmesi yolu tercih edilebilir. Bu durum, olası bir Sayıştay denetiminde de ortaya çıkan yasal zorunluluk izah edilmek suretiyle kıdem tazminatının istifa nedeniyle değil, güvenlik kartının iptaline bağlı olarak ödendiği ortaya konulabilir.

[1]  Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, T: 01.07.2019, E: 2016/6740, K:2019/14563

[2] Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, T: 14.01.2019, E: 2015/30124, K:2019/791

 

YASAL UYARI Bu çalışma Kamutech Yazılım A.Ş. mevzuat grubu uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Makalenin her türlü yayın hakkı Kamutech Yazılım A.Ş.'ye aittir. Kaynak göstermek ve link vermek kaydıyla alıntı yapılabilir.

Ekli Dosyalar

25 May 2021 - 13:25 - SGK Haberleri


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.