İçerik
- 1. ÖZETİ
- 2. HAMİLELİK VE DOĞUM SONRASI İZİNLER NELERDİR?
- 3. HAMİLELİK VE DOĞUM SONRASI İZİNLER İHALE KAPSAMINDAKİ İŞLERDE VE HAKEDİŞ ÖDEMELERİNDE NASIL UYGULANACAKTIR?
Ali Hikmet UĞURLU
Kamu İhale Mevzuatı Uzmanı
1. ÖZETİ
Kadın işçilerin hamilelik ve doğum izni hakları ile konusunda son dönemde çok önemli düzenlemeler ve iyileştirmeler yapıldı.
Yapılan bu yeni düzenlemeler neticesinde doğum yapan kadın işçilere sağlanan haklar şu şekilde özetlenebilir:
1) Doğum öncesi ve sonrası 8 hafta, toplamda 16 hafta ücretli doğum izni
2) İşçinin isteği halinde 6 aya kadar ücretsiz doğum izni
3) Çocuk 1 yaşına gelinceye kadar günde 1,5 saat ücretli süt izni
4) 60, 120 veya 180 gün süreyle yarım gün (ayda 15 gün) çalışma hakkı
5) Çocuk 72 ayını doldurana kadar ücretsiz kısmi süreli (part-time) çalışma hakkı
Yukarıda dikkatinizi çektiği üzere 4. ve 5. maddeler 2016 yılında sağlanan yeni haklar olup, özel sektörde olduğu gibi kamuda çalışan yüzbinlerce taşeron işçiyi de yakından ilgilendirmektedir.
Makalede, söz konusu hakların ne şekilde kullanılacağı ve asıl işveren kamu kurumları ve alt işveren firmalarca bu hakların uygulanmasında, ihale sözleşmeleri açısından dikkat edilecek hususlara da yer verilmiştir.
Makalenin PDF halini indirmek için tıklayınız.
2. HAMİLELİK VE DOĞUM SONRASI İZİNLER NELERDİR?
2.1. Analık Hali İzni (Ücretli İzin)
Kadın işçiye doğum öncesi ve doğum sonrasında verilen ücretli izindir. Bu husus 4857 sayılı İş Kanunu’nda “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir” şeklinde ifade edilmiştir.
Kadın işçinin analık izni süresince günlük kazancının 2/3’ü SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneğinden ödenir. Halk arasında bu ödemeye “Doğum Parası” denir.
Analık hali izni ile ilgili daha detaylı bilgi için buraya tıklayınız.
2.2. Ücretsiz Doğum İzni
Kadın işçinin istemesi halinde onaltı haftalık ücretli analık izninin bitmesinden sonra 6 aya kadar kullanabildiği ücretsiz izindir. Bu husus 4857 sayılı İş Kanunu’nda “İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir” şeklinde ifade edilmiştir.
Anlaşılacağı üzere kadın işçinin isteği halinde, onaltı haftalık ücretli analık izninin bitmesinden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin kullanması mümkündür. Bu süre zarfında işçi herhangi bir ücret almadığı gibi sigorta primleri de ödenmeyecektir. Bu iznin bitiminde işine tekrar geri dönebilecektir.
Şunu belirtmek gerekir ki işçinin 6 aya kadar ücretsiz izin hakkının kullanması nedeniyle işveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi “haksız fesih” nedeni sayılmaktadır. Böyle bir durumda işçinin işe iade hakkıyla birlikte, 4 aylık ücretine kadar tazminat ve mahrum kaldığı sürelerdeki ücretlerini talep etme hakları bulunmaktadır.
2.3. Ücretli Süt İzni
Doğum sonrasında kadın işçiye sağlanan haklardan biri de süt izni hakkıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda “Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır” denmiştir.
Buna göre kadın işçi, çocuğu 12 ayı bitirene kadar, günde 1,5 saat süt izni hakkını kullanabilmektedir. Bu toplam 1,5 saatlik hak bir defada veya gün içinde bölünerek de kullanılabilir.
Kadın işçi süt izni hakkını işe geç gelme veya erken çıkma şeklinde de kullanılabilir.
Kadın işçi 2.4. maddesinde açıklanan “Yarım Gün Çalışma” iznini kullanıldığı dönemlerde süt iznini kullanamaz.
2.4. Ücretli Yarım Gün (Ayda 15 Gün) Çalışma Hakkı
29/01/2016 tarihinde yapılan düzenleme ile doğum yapan kadın işçilere ücretli yarım gün (haftalık çalışma süresinin yarısı kadar) çalışma hakkı verilmiştir. Söz konusu düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu’nda “Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır” şeklinde ifade edilmiştir.
Düzenlemeye göre kadın işçiler doğumdan sonra,
– Birinci doğumda 60 gün,
– İkinci doğumda 120 gün ve
– Üçüncü doğumda 180 gün süreyle yarım gün (ayda 15 gün) çalışabilecektir.
Çoğul gebeliklerde yukarıdaki sürelere 30 gün eklenecektir. Çocuğun engelli doğması hâlinde ise süre doğrudan 360 gün olarak uygulanacaktır. Ayrıca 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçi de bu haklardan faydalanabilecek.
İşçinin yarı zamanlı olarak çalışmadığı sürelere ilişkin ücreti ise 4447 sayılı Kanunu Ek 5’nci maddesi uyarınca İŞKUR aracılığı ile “İşsizlik Fonundan” ödenecektir. 2016 yılında yarı zamanlı çalışma için devlet katkısı aylık 823,50 TL’dir.
Yarı zamanlı çalışan işçinin çalıştığı dönem veya emeklilik açısından prim günü kaybı olmayacaktır.
Yarı zamanlı çalışma hakkı, analık hali izninin bitiminden sonra 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmak suretiyle başlatılmaktadır. Daha detaylı bilgi için şu makalemizi inceleyebilirsiniz.
2.5. Ücretsiz Kısmi Süreli (Part-Time) Çalışma Hakkı
Kısmi süreli (part-time) çalışma ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 08/11/2016 tarihinde yayınlanan Analık İzni Veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik ile detayları belli olmuştur.
Kısmi süreli çalışma işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışmaya denilmektedir. Örneğin işyerinde haftalık 45 saat çalışma yapılıyorsa, işçi en fazla (45/3)*2= 30 saate kadar kısmi süreli (part-time) çalışabilecektir. Çalışma süresi oranı olan 2/3 en yüksek süre olup, işçi dilerse bu sürenin daha altında bir çalışma süresi de belirleyebilecektir.
Buna göre işçi çalışmadığı sürelerde ücretsiz izinli sayılacaktır. İşçi çalışmadığı sürelerin ücretini almayacak ve sigorta primleri de çalıştığı süreler güne çevrilerek, yani çalıştığı süreler üzerinden yatırılacaktır.
İşçi kısmi süreli çalışma talebini, 16 haftalık analık izni veya 6 aya kadar ücretsiz izin dönemi veya yarı zamanlı (yarım gün) çalışma izninin bitiminden çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi (72 ayı doldurduğu günü) takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda diliminde kullanabilecektir.
Kısmi süreleri çalışma hakkı sadece kadın işçiye değil erkek işçilere de tanınmıştır.
Bu hakkın kullanılması için eşlerin her ikisinin de çalışıyor olması şartı aranmaktadır.
3. HAMİLELİK VE DOĞUM SONRASI İZİNLER İHALE KAPSAMINDAKİ İŞLERDE VE HAKEDİŞ ÖDEMELERİNDE NASIL UYGULANACAKTIR?
Yukarıda sayılan haklar sadece özel sektör çalışanları için değil, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihale edilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı işlerinde, ihale sözleşmesine bağlı çalışan taşeron işçiler için de aynen uygulanacaktır.
Bu hakların, alt işveren (taşeron firma) tarafından mevzuata uygun şekilde yerine getirildiği konusunda İdareler de sorumludur.
Hamilelik ve doğum sonrası izinlerin hakedişlere yansıtılması şu şekilde olacaktır:
Kural olarak işçinin, alt işvereni (yüklenici) tarafından ödenmesi zorunlu olan ücretli izinleri ( yıllık izin, babalık izni, ölüm izni, evlenme izni, idari izin…) ilgili hakedişlerden kesilmeyecek, ancak alt işvereni (yüklenici) tarafından ödenmesi zorunlu olmayan izinler ise (analık hali ve ücretsiz doğum izinleri, hastalık raporu, yarı zamanlı çalışma, kısmi süreli çalışma…) hakedişlerden kesilecektir.
İdareler ihale dokümanında belirtmemiş olsalar işçilerin analık hali izni ve ücretsiz doğum izninde boşta geçen sürelerde, hizmet işinin niteliği gereği aksamaya sebebiyet vermemek için alt işverenden (yüklenici) izinli olan işçinin yerine geçici olarak başka bir işçi (yedek işçi) çalıştırmasını isteyebilir. Böyle bir durumda işin miktarında bir eksilme meydana gelmediği takdirde (sözleşmesinde belirtilen sayıda işçi çalıştırıldığı durumda) hakedişlerden kesinti yapılmayacaktır.
Makalenin PDF halini indirmek için tıklayınız.
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Yorumlar
(19)Şengül Karasu - Merhaba ben bir kamu kurumunda nisanda taşerondan kadroya geçtim.23ekim2017de doğum yaptım.6ay ücretsiz izin kullandm.izin bitiminde 72 aya kadar yarım zamanlı ücretsiz çalışmak istiyorum.bunu vermemek gibi bir şey söz konusu olabilirmi
Reyhan - Merhaba, 1 Mayıs itibari ile ücretsiz izne ayrılmak istiyorum, Birşey öğrenmek istiyorum ücretsiz izne ayrıldığım vakit yatacak olan promosyon ikramiyeden faydalanabilecek miyim acaba? Teşekkür ederim.
Zübeyde Nur Yatgın - Merhaba. Ücretsiz izinde iken ikramiye alabilirsiniz. Ücretsiz izin kullandığınz ayın içerisinde prim ödeme gün sayısı yoktur. Bu aya ilişkin ayda ikramiyenin ödenmesi halinde, ikramiye takip eden iki ayın kazancına ilave edilecektir. Banka promosyonu almanızın karşısında da bir engel bulunmamaktadır.
Reyhan - Teşekkür ederim.
Ayşenur - Kısmi süreli çalışmada haftasonu tatili veya bayram vb tatillerde ücret ödenir mi. Yoksa sadece ayda kaç gün çalıştığsa onun ücreti mi ödenir.
Zübeyde Nur Yatgın - Kısmi süreli çalışmalar için de; ulusal bayram ve genel tatil çalışması, hafta tatili çalışmasına yönelik ücretlendirme yapılır.
imren özbinar - 16 haftalık doğum izninde maaşımı nasıl ve nereden alıyorum. bide yarı zamanlı çalışma esnasında ne kadar maaş alacağım. kadroya geçen taşaron büro personeliyim. 2.000.00 tl.
maaş alıyorum.
Zübeyde Nur Yatgın - Merhaba. Doğumunuzun gerçekleştiği hastane e-rapor sistemini kullanıyorsa, işveren yani idare raporu e-rapor sistemi üzerinden kontrol ve onaylama işlemini gerçekleştirmelidir. Hastane e-rapor sistemi kullanmıyor ise, hastane rapora dair bir üst yazı yazarak bulunduğunuz kurumun insan kaynakları birimine bu bilgiyi ulaştırmalıdır. Raporunuz SGK’nın sistemine manuel olarak girilmelidir. İşçi, idare tarafından manuel olarak girilen raporu ve üst yazıyı alarak bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi Ünitesine ya da Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne götürmelidir. Sonrasında 20 ile 45 gün arasındaki süre zarfında doğum parası SGK tarafından bankaya gönderilmektedir. (doğum paranıza ilişkin bilgiyi e devletten görüntüleyebilirsiniz.) Doğum paranızı her ayın 8 ile 14’ü arasında kimliğinizle birlikte Ziraat Bankası’na müracaat ederek alabilirsiniz.
Yarı zamanlı çalışmanız için ise normal brüt ücretinizin yarısı kadar ücret alırsınız.
Fatma Kalkan - Ikiz doğumda süt izni farklı degilmi?
Zübeyde Nur Yatgın - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan
önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.
İhsan Gezer - 6 ay ücretsiz doğum izni kullanan işçinin süt izni yanmaz.
Zübeyde Nur Yatgın - Hayır, yönetmelik var. Sizin böyle bir talepte bulunmanız halinde kurum bu hakkı kullandırmalıdır. İlgili düzenleme; http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/11/20161108-11.htm
yeliz aydın - merhaba zübeyde hanım sürekli işçi olarak kadroya geçtim kısmi süreli çalışmayı düşünüyorum bebeğim 15 aylık bu başvuruyu doğum izni bitimi mi yoksa herhangi bi zamanda da yapabiliyormuyuz ve kısmi süreli çalışırken promosyon ve tediye alabiliyormuyuz alıyorsakta yarım ücret halindemi yoksa tam ücret halindemi tediye alırız şimdiden teşekkürler
Zübeyde Nur Yatgın - Sizinle ilgili mevzuatı paylaşıyorum. İşçi, 5 inci maddede belirtilen analık izninin, 6 ncı maddede belirtilen ücretsiz iznin veya 7 nci maddede belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.
Zübeyde Nur Yatgın - İlave tediye alabilirsiniz. Fakat toplam çalışma sürenize oranlanarak alınır.
Yeliz - Yani bu yazıdan anladığım kadarıyla herhangi bi zamanda başvuru yapılabilir mi Onumu anlamalıyım ?
sevcan demir - Öncelikle kolaylıklar diliyorum. Ben 696 KHK ile kamu kurumuna sürekli işçi kadrosu ile geçiş yaptım. 3 yaşında bir oğlum var ve yaklaşık olarak üç ay gibi bir süredir çocuğum için kısmi süreli olarak çalışıyorum. Merak ettiğim husus ise şudur; İkinci çocuğumun olması durumunda doğum öncesi izne ayrılışımdan doğum sonrası iznimin bitiş tarihine kadar olan 16 haftalık sürede tam zamanlı çalışıyor gibi maaş alabiliyormuyum. (kısmi zamanlı çalışmamı iptal edersem ikinci çocuk için tekrar dilekçe vermem durumunda kısmi zamanlı çalışmamın kabul edilmeme durumu olabilir malesef işçilerde kurumun onayı gerekiyor)
Zübeyde Nur Yatgın - Evet kısmi zamanlı çalıştığınız süre dahilinde tekrar analık iznine ayrılacak olsanız da 16 haftalık geçici iş göremezlik ödeneğini tam alırsınız. Normal zamanlı çalışandan farklı bir işleme tabi tutulmazsınız. Ayrıca ikinci çocuğunuz için de kısmi zamanlı çalışma talep edebilirsiniz. Herhangi bir sınırlama söz konusu değil.
nurgül - merhaba ikinci çocugum için toplamda 6 ay izin kullanmak istiyorum ücretsizde cıkacagım yani işe geri döndüğümde 6 ay kullandığım için süt izni hakkımı kullanmayacak mıyım?
Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Sitemizin Topluluk Kurallarına uymayan yorumlar yayınlanmaz. Yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.