Hem 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kadroya geçen 4 D sürekli işçilerin hem de kamu kurumlarında çalışan eski kadrolu sürekli işçilerin, 6772 sayılı Kanun kapsamında yılda 52 günlük İlave Tediye hakları bulunmaktadır.
Yılda 4 taksit halinde yapılan İlave Tediye ödemelerinin ödeme tarihleri, Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmektedir.
2020 yılına ilişkin İlave Tediye ödeme tarihleri, 11 Temmuz tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararına göre belirlenmiş, bu kapsamda İlave Tediyelerin son taksitinin 14/12/2020 tarihinde yapılması kararlaştırılmıştır.
Resmi Gazete’de yayınlanan İlave Tediye kararı şöyle:
CUMHURBAŞKANI KARARI
Karar Sayısı: 2752
4/7/1956 tarihli ve 6772 sayılı Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan işçilere, anılan Kanunun 3 üncü maddesine göre 2020 yılında verilecek ilave tediyenin birinci yarısının 27/7/2020, diğer yarısının 14/12/2020 tarihinde ödenmesine; 6772 sayılı Kanunun 3 üncü ve 4 üncü maddeleri gereğince karar verilmiştir.
10 Temmuz 2020
Recep Tayyip ERDOĞAN
CUMHURBAŞKANI
Bu Cumhurbaşkanı Kararı gereği, kamu kurumlarında çalışan sürekli işçilere, 14 Aralık 2020 tarihinde 13 günlük İlave Tediyelerinin ödenmesi gerekmektedir.
Peki işçiler ne kadar İlave Tediye alacaklarını nasıl hesaplayabilirler?
İlave Tediye hesaplanırken, işçilerin 13 günlük brüt kazancından SGK ve vergi kesintileri düşüldükten sonra ele geçecek net rakam bulunacaktır.
İşçiler, kamuiscileri.net tarafından geliştirilen aşağıdaki hesaplama robotunu kullanarak ne kadar İlave Tediye alacaklarını kendileri hesaplayabilirler.
Aynı şekilde kamu kurumları da bu hesaplama robotunu kullanarak işçilerine ne kadar İlave Tediye ödeyeceklerini hesaplayabilirler.
İlave Tediye ödemelerinde nelere dikkat edilmelidir?
İlave tediye hesabında aşağıdaki ücret türleri dikkate alınmaz:
- Fazla mesai
- Evlilik zammı veya primi
- Çocuk zammı veya primi
- Ayni yardımlar
- Hafta tatil ücreti
- Genel tatil ücreti
- Harcırah
İlave tediyeye esas olacak çalışma süresinin hesaplanmasında aşağıdaki süreler dikkate alınır:
- Kanuni ve idari izinler
- Hastalık izinleri
- Hafta tatili
- Ulusal bayram ve genel tatil günleri
Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda olduğu süreler için ilave tediye ödenmez. Bu nedenle ilave tediyeye esas olacak çalışma süresinin hesaplanmasında aşağıdaki süreler dikkate alınmamalıdır:
- Askerlik hizmeti nedeniyle kullanılan ücretsiz izin
- Kadın işçilerin analık izni sonrasında kullandığı 6 aya kadar ücretsiz izin
- Gözaltına alınma veya tutuklulukta geçen süreler
- 5620 sayılı Kanun Ek Madde-1 kapsamında kullanılan ücretsiz izinler (ücretsiz refakat izni, memur olan eşin tayini nedeniyle işçiye verilen ücretsiz izin vb.)
- Toplu sözleşme ve iş sözleşmelerine dayanılarak kullanılan ücretsiz mazeret izinleri
İşten Ayrılan İşçiye İlave Tediye Ödemesi Yapılır mı?
İlave tediye, ödeme tarihinde işçinin işinden ayrılmış olup olmadığına bakılmaksızın, hak edilen yıl içinde o işyerinde geçmiş olan hizmetlerinin toplamı oranında ilave tediyenin ödendiği tarihteki yevmiyesi esas alınarak hesaplanacaktır.
İşçi tam yıl çalışmamış ise ilave tediye o yıl için kıstelyevm esasına göre hesaplanıp ödenecektir. Bir diğer ifade çalıştığı süreyle orantılı olarak ödenecektir.
İş akdinin askıda olması ya da yıl içerisinde alınan ücretsiz izinler ilave tediyenin hesabında dikkate alınmaz. Örneğin 2020 yılında 60 gün ücretsiz izin kullanan bir işçi için ilave tediye hesabı; 365 gün – 60 gün = 305 gün üzerinden yapılır.
İlave Tediyenin Geri İstenemeyeceği Haller Nelerdir?
Nakil, ceza, ölüm, askerlik ve diğer sebeplerle işten ayrılan işçilere önceden verilmiş olan ilave tediyeler geri alınamaz. Yani işten ayrılma tarihi itibariyle fazla ödenen ilave tediye miktarı geri istenmeyecektir. Ancak Yargıtay Hukuk Genele Kurulu’nun kararıyla bu kurala bir istisna getirilmiştir. (YHGK, T. 16.01.1980, E. 1176, K. 91) Buna göre işçi işi terk etmişse, yani istifa yoluyla işten ayrılmışsa bu durumda çalışma süresine göre fazla ödenen ilave tediye geri alınacaktır.
İlave Tediyeden Yapılacak Kesintiler Hangileridir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, aynı maddenin (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın, tüm ödemelerin prime tabi tutulacağı ve diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnaların Kanunun uygulanmasında dikkate alınmayacağı öngörülmüştür. Buna göre 6772 sayılı Kanuna istinaden ödenmekte olan ilave tediyeler prime tabi tutulacaktır.
İlave tediyeler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61‘inci maddesine göre ücret sayıldığından bu ödemelerden gelir vergisi kesintisi ve ayrıca damga vergisi kesintisi yapılacaktır.
İlave Tediye Zaman Aşımı Süresi Ne Kadardır?
4857 sayılı Kanunun 32’nci maddesinin son fıkrasına göre, ücret alacaklarında zaman aşımı süresinin 5 yıl olduğu dikkate alındığında, ilave tediye ve ikramiye alacakları da 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
Bedelli Askerlik İlave Tediye Hesabında Dikkate Alınır Mı?
Çok sayıda işçinin bedelli askerlikten yararlandığı bilinmektedir. Bedelli askerlik düzenlemesinde, bu düzenlemeden yararlanacak işçilerin 21 günlük temel askerlik eğitimi süresinde ücretsiz izinli sayılması kararlaştırılmıştır. Genel kural olarak da ücretsiz izinlerin ilave tediye hesabında dikkate alınmaması gerekmektedir. Dolayısıyla bedelli askerlikte geçen 21 günlük süre, ilave tediye hesabında dikkate alınmaz.
Bedelli askerlik gibi normal askerlik dönemi de ilave tediye hesabında dikkate alınmaz. Zira askerlikte geçen sürelerde iş sözleşmesi askıdadır. Askı süreleri ilave tediye hesabına dahil edilmez.
Analık İznindeki İşçiye İlave Tediye Ödenir Mi?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesine göre, kadın işçilerin doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin hakları bulunmaktadır.
İşçinin ilave tediye alacağına esas olacak çalışma süresinin hesaplanmasında, hastalık izinleri, hafta tatili ve genel tatil günleri çalışılmış gibi göz önünde bulundurulacaktır. Dolayısıyla doğum yapan işçinin, toplam 16 hafta ücretli analık izni de ilave tediye hesabında dikkate alınır. Bu işçilere, ücretli analık izninde geçen sürelere ilişkin ilave tediye ödemesi yapılır.
6 Aylık Ücretsiz Döneminde İlave Tediye Ödemesi Yapılır Mı?
Bilindiği gibi 4857 sayılı İş Kanunu ile kadın işçilere tanınan haklardan biri de analık izninin ardından kullanabilecekleri 6 aylık ücretsiz izin hakkıdır. Ücretsiz izinler ilave tediye hesabında dikkate alınmayacağı için ücretsiz doğum izninde geçen süreler ilave tediye ödemesine hak kazandırmaz.
Mazeret İzinleri İlave Tediye Hesabında Dikkate Alınır Mı?
Kamu işçilerinin mazeret izinlerini, ücretli ve ücretsiz olarak ikiye ayırmak mümkündür. Her ne kadar 4857 Sayılı İş Kanunu’nda ücretsiz mazeret iznine yer verilmemiş olsa da toplu iş sözleşmesi ile işçiye ücretsiz mazeret izni hakkı verilebilmektedir.
6772 sayılı Kanunu’nun 4. maddesinde kanuni ve idari izinlerin ilave tediye hesabında dikkate alınacağına yer verildiğinden, ücretli mazeret izinleri bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla işçinin eşinin doğum yapması, evlenmesi, yakınlarının ölümü ile tabi afet, evlat edinme ve özürlü çocuk izni gibi ücretli mazeret izinlerinde geçen süreler, ilave tediye hesabında dikkate alınır.
696 KHK kapsamında kadroya geçirilen işçilerin mali ve sosyal haklarının belirlenmesine esas teşkil eden ve Çalışma Bakanlığı tarafından 12 Nisan’da yayınlanan Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinde Ücretsiz Mazeret iznine yer verilmiştir. İlgili hüküm şu şekildedir;
- İşçinin talep etmesi ve mazeretinin makul görülmesi hâlinde işverence yılda 45 (kırkbeş) güne kadar ücretsiz mazeret izni verilebilir.
Kadroya geçen işçilere tanınan bu 45 günlük ücretsiz mazeret izinleri ise ilave tediye hesabında dikkate alınmaz.
Yarı Zamanlı ve Kısmi Süreli Çalışma İlave Tediye Hesabında Dikkate Alınır Mı?
Yarı zamanlı çalışma; doğum yapan kadın işçilere, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün ve üçüncü doğumda 180 gün süreyle yarım gün çalışabilme imkanı sağlayan düzenlemedir. Çoğul gebeliklerde yukarıdaki sürelere 30 gün eklenecektir. Çocuğun engelli doğması hâlinde ise süre doğrudan 360 gün olarak uygulanacaktır. Ayrıca 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçi de bu haklardan faydalanabilecek.
Yarı zamanlı çalışmanın düzenlendiği 4857 Sayılı İş Kanunun 74. Maddesi’nde çalışılmayan dönem ‘ücretsiz izin’ olarak tanımlanmıştır. Ücretsiz izinler, ilave tediye hesabında dikkate alınmayacaktır. Bu nedenle yarı zamanlı çalışan işçiye, çalıştığı süreyle orantılı olarak ilave tediye verilmelidir.
Kısmi zamanlı çalışma ise çocukların bakımına katkı için işçilere tanınan bir başka haktır.
Kısmi süreli çalışmayı ilave tediye açısından değerlendirecek olursak; işçi, çalışmadığı sürelerde ücretsiz izinli sayılacağından ilave tediye hesabında bu süreler dikkate alınmaz. Çünkü ilave tediye hesabına ücretsiz izinler dahil değildir. Dolayısıyla kısmi zamanlı çalışma kapsamında çalışan sürekli işçiler için, ilave tediye, çalıştığı süreyle orantılı olarak yapılır.
Belediye Şirket İşçileri İlave Tediye Alabilecekler mi?
Belediye şirket işçileri açısından İlave Tediye hususu ise, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2017/13347 Esas, 2020/1420 sayılı güncel Kararında şu şekilde açıklanmıştır:
“Belediye tarafından ortak olarak Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olarak kurulan şirketlerin 6772 Sayılı Kanun’un kapsamındaki konumuna gelince;
Yukarıda belirtildiği gibi yasal düzenlemelerden ilave tediyenin, devlet tarafından yasa ve yasanın verdiği yetki ile idari işlemle kurulan ve kamusal yetki ve ayrıcalıklardan yararlanan kamu tüzel kişilikleri ve bunlara bağlı kuruşlarda iş sözleşmesi ile çalışanlara uygulanacağı görülmektedir. Söz konusu düzenlemelerde Belediyeler ve Belediyelere bağlı kuruluşlardan söz edilmiştir.
Bağlı kuruluşlardan söz edilebilmesi için, Belediye’nin bazı hizmetlerinin Belediye dışında özel bir kanunla kurulan, genel bütçe içinde ayrı bütçeli ya da katma bütçeli kuruluş olması gerekir. Genel Müdürlük biçiminde özel bir kanunla kurulmuş ve belediye ana hizmetlerinin bir kısmını yürüten bu kuruluşlara bağlı kuruluş denmektedir. Bu nedenle Belediye tarafından ortak olarak Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olarak kurulan şirketler bağlı kuruluş olarak nitelenemez. Bu nedenle Belediye Başkanlığı’nın ortak olduğu şirket bağlı kuruluş olmadığından 6772 sayılı kanun kapsamında kalmaz ve işçisi de ilave tediyeden yararlanmaz.Her ne kadar, aynı davalıya karşı ilave tediye alacak talebiyle açılmış ve bu talebin kabul edildiği bir kısım yerel mahkeme kararları Dairemizce onanmış ve ayrıca yine ilk derece ve bölge adliye mahkemelerinin gerekçeli kararlarında söz edildiği üzere, Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin davalı şirketin 6772 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi gerektiği yönünde kararları bulunmakta ise de, Yargıtay 7. 9.ve 22. Hukuk Daireleri arasında bu yönde oluşan içtihat farklılığın giderilmesi için Yargıtay 1.Başkanlık Makamına İçtihadı Birleştirme amacıyla 22. Hukuk Dairesince yapılan başvuru üzerine, Dairemizce Yargıtay 1. Başkanlığına yazılan 30/09/2016 tarihli görüş yazısında; Belediye Başkanlıklarının ortak olduğu şirketlerin bağlı kuruluş olmadığından, bu şirketlerin 6772 sayılı kanun kapsamında kalmadıkları ve işçilerinin de ilave tediyeden yararlanamayacakları ve hukuk dairelerinin kendi içinde verdiği çelişkili kararlara karşı içtihat birleştirmesi yolu bulunmadığı ve içtihat birleştirilmesinin mümkün olmadığı yönünde görüş bildirilmiştir. Yargıtay Daireleri arasında bu hususta görüş farklılığı bulunmaması nedeniyle de bu hususta içtihat birleştirme yoluna da gidilmemiştir.
Bu durumda Yargıtay Dairelerince benimsenen ortak görüşe göre, Belediyelerin hissedarı olduğu özel hukuk hükümlerine tabi şirketler 6772 sayılı Kanun kapsamında kabul edilmemektedir. Dolayısıyla bu şirketlerin işçilerine ilave tediye ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.”
Yargıtay’ın bu kararında; belediye şirket işçilerine İlave Tediye ödenmemesi noktasında Yargıtay Dairelerince ortak bir görüş benimsendiği, belediyelerin hissedarı olduğu özel hukuk hükümlerine tabi şirketlerin 6772 sayılı Kanun kapsamında kabul edilmeyeceği, dolayısıyla Belediye Şirket işçilerine İlave Tediye ödenmemesi gerektiği hükmüm altına alınmıştır.
Bu Yazının PDF formatı için tıklayınız
