Korona salgını ile mücadele kapsamında yürürlüğe konulan eylem planı çerçevesinde işten çıkarmaların geçici süreyle yasaklanması ve ücretsiz izne çıkarılan işçiye İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılmasını öngören Torba Yasa Taslağı, sosyal tarafların görüşüne açıldı.
Bu yasa taslağına göre; 4857 Sayılı İş Kanunu’na “Geçici İstihdam Güvencesi” başlıklı bir geçici madde eklenecek.
İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi, korona salgın hastalığıyla ilgili tedbirler dolayısıyla 3 ay süreyle iş güvencesinden yararlanacak. Bir başka ifadeyle işçilerin işten çıkartılması 3 ay boyunca yasaklanacak. Bu yasak Cumhurbaşkanı Kararı ile 6 aya kadar uzatabilecek.
Madde metninin şöyle olması öngörülüyor:
“GEÇİCİ MADDE 10- Bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, Covid-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin ikinci bendinde gösterilen sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Birinci fıkra çerçevesinde fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir.
Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
Madde metninde açıkça görüldüğü gibi, işten çıkarma yasağının bazı istisnaları da var. Peki bu istisnalar nelerdir?
Bu noktada İş Kanunu’nun 25 maddesinin ikinci bendine yer alan “haklı nedenle derhal fesih” hükümlerine atıf yapıldığı görülmektedir. Bu hükümler şu şekildedir:
“II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.”
Dolayısıyla bu fiillerden birini işleyen kişi, işten çıkarma yasağı kapsamında olmayacak ve geçici istihdam güvencesinden yararlanamayacaktır.
Aynı taslakla yapılması öngörülen bir diğer düzenleme ise ücretsiz izine çıkarılan işçilere en düşük işsizlik maaşı miktarında ödeme yapılmasıdır.
Yasa taslağının 4.maddesi ile İşsizlik Sigortası Kanununa geçici 24. Madde eklenmektedir. Söz konusu madde metni şöyledir:
“GEÇİCİ MADDE 24- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici onuncu maddesi çerçevesinde ücretsiz izne ayrılan işçilere ve 15/3/2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup, Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, 4857 sayılı İş Kanununun geçici 10 uncu maddesi çerçevesinde belirlenen fesih yasağı süresince Fondan her gün için 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilir.
Birinci fıkra çerçevesinde ücretsiz izne ayrılarak ücret desteğinden yararlanan işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettiğinin tespiti halinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesinde belirlenen idari para cezaları dört katı olarak uygulanır.
Bu madde kapsamında verilecek nakdi ücret desteğinden yararlanma süresini altı ay süreyle uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
Buna göre; 15 Mart 2020 tarihinden sonra ücretsiz izne ayrılan işçiler ile bu tarihten sonra işten çıkartılıp da işsizlik maaşına hak kazanamayan işçilere, İşsizlik Fonu’ndan günlük 39.24 TL ücret ödenecektir. Aylık ödeme 1.177 TL olacak. Ödeme, işten çıkarma yasağı sona erinceye kadar devam edecek.
Bilindiği gibi işsizlik maaşına hak kazanabilmek için son 3 yılda en az 600 gün prim ödenmiş olması ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. Kısa çalışma ödeneği alabilmek için de son 3 yılda 450 gün prim ödemek ve son 60 gün hizmet akdi ile çalışmak zorunlu.
Dolayısıyla bu düzenleme ile işsizlik maaşına ve kısa çalışma ödeneğine hak kazanma şartları geçici süreyle uygulanmayarak işten çıkarılacak herkesin asgari düzeyde işsizlik maaşı alması sağlanacak.
