İşverenin Talimatlarına Uymayan İşçi, Haklı Fesih Kapsamında İşten Çıkarılabilir mi?

İşverenin talimatına uymayan işçinin iş sözleşmesi feshedilebilir mi? Yapılacak bu fesih haklı nedenle fesih midir, geçer fesih midir?

Çalışma hayatı en basit şekliyle; işçinin mal veya hizmet üretmesi, işverenin de bu üretim karşılığında işçiye ücret ödemesi esasına dayanır.

İşçi, aldığı ücret karşılığında iş görme borcunu yerine getirmekle yükümlüdür. İş görme borcu, işverenin yönetim hakkı kapsamında vereceği talimatlarla somutlaştırılır.

Yönetim hakkı kapsamında, işçinin işverenin talimatlarına uyma borcu söz konusudur.

Peki işverenin talimatına uymayan işçinin iş sözleşmesi feshedilebilir mi? Yapılacak bu fesih haklı nedenle fesih midir, geçer fesih midir?

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2018/5826 Esas, 2019/2607 sayılı Kararında bu hususu detaylı olarak incelemiştir.

Buna göre işçi, işverenin yönetim hakkı kapsamında verdiği talimatlara uymak zorundadır. İşçinin talimatlara uymaması, işverene duruma göre iş sözleşmesinin haklı ya da geçerli fesih hakkı verir. İş Kanunu’nun 25’nci maddesinin II’nci bendinin (h) fıkrası, işçinin yapmakla görevli bulunduğu görevleri, kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesini, bir haklı fesih nedeni olarak kabul etmektedir. Buna karşılık, yukarıda da ifade edildiği üzere, İş Kanunu’nun gerekçesine göre, işçinin “işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmesi” geçerli fesih nedenidir. (9. Hukuk Dairesi’nin 17.03.2008 gün ve 2007/27680Esas, 2008/5302 Karar sayılı ilamı).

Söz konusu Yargıtay kararında, işverenin talimat verme hakkı ve sınırları ile işçinin bu talimatlara uyma yükümlülüğü de irdelenmiştir.

Buna göre; işveren, talimat hakkına istinaden, iş sözleşmesinde ana hatlarıyla belirlenen iş görme ediminin, nerede, nasıl ve ne zaman yapılacağını düzenler.

Günlük çalışma süresinin başlangıç ve bitiş saatlerini, ara dinlenmesinin nasıl uygulanacağını, işyerinde işin dağıtımına ilişkin ya da kullanılacak araç, gereç ve teknikler konusunda verilecek talimatlar bu türden talimatlar arasında kabul edilirler.

İşverenin yönetim hakkı işyerinde düzenin sağlanmasına ve işçinin davranışlarına yönelik talimat vermeyi de kapsar.

Buna karşılık, işverenin talimat hakkı, iş sözleşmesinin asli unsurlarını oluşturan, ücretin miktarı ve borçlanılan çalışma süresinin kapsamına ilişkin söz konusu olamaz. İşveren, tek taraflı olarak toplam çalışma süresini arttırmak veya ücrete etki edecek şekilde azaltmak yetkisine sahip değildir.

İşverenin talimat verme hakkının, yasa, toplu iş sözleşmesi ve bireysel iş sözleşmesi ile daraltılıp genişletilmesi mümkündür. Bir başka açıdan ifade edilecek olursa, işverenin talimat verme hakkı, kanun, toplu iş sözleşmesi ile bireysel iş sözleşmesi hükümleri ile sınırlıdır. Bu itibarla, işveren, ceza ve kamu hukuku hükümlerine aykırı talimatlar veremeyeceğinden, işçi bu nevi talimatlara uymak zorunda değildir. Bunun dışında işveren, işçinin kişilik haklarını ihlal eden talimatlar veremez. Keza, Medeni Kanunu’nun 2’nci maddesinde düzenlenen hakkın kötüye kullanılması yasağı gereği, işveren dürüstlük kuralına aykırı talimatlar da veremez.

İşveren, diğer işçilerin lehine fakat bir veya birkaç işçinin aleyhine sonuç doğuracak eşitsizlik yaratacak talimatlar veremeyeceği gibi işçiye eza ve cefa vermek amacıyla da talimatlar veremez. Buna göre, işveren talimat verirken eşit işlem borcuna riayet etmekle de yükümlüdür.

İş sözleşmesinin işçinin davranışı nedeniyle geçerli bir şekilde feshedilebilmesi için, işçinin kendisine verilen ihtardan sonra bir defa daha yükümlülüğünü ihlal teşkil eden davranışta bulunması gerekir. İşçiye verilen ihtardan sonra yeni bir yükümlülük ihlali meydana gelmemişse, sırf ihtara konu olan davranışa dayanılarak iş sözleşmesi geçerli bir şekilde feshedilemez. Çünkü ihtarın verilmesiyle işveren, ihtara konu olan davranış nedeniyle iş sözleşmesini feshetme hakkından örtülü olarak feragat etmiş bulunmaktadır.

Söz konusu Yargıtay kararına konu olan somut olayda; işveren, işçiye hizmet gereği tahsis ettiği aracı, başka yerde daha fazla ihtiyaç bulunduğu gerekçesiyle geri almak istemiştir. Ancak işçi, üç kere aranmasına rağmen aracı iade etmemiştir. Kendisini aracı iade etmesi için arayan diğer işçilere, icapsız söz ve davranışlarda bulunduğu da dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerle sabittir. 9. Hukuk Dairesi, tüm bu nedenlerle işçinin iş sözleşmesinin feshinin, haklı neden ağırlığında olmasa da, eylemleri ve sözleriyle işyerinde olumsuzluğa neden olduğundan geçerli nedene dayandığına karar vermiştir.

Sonuç olarak işçi, işverenin yönetim hakkı kapsamında verdiği talimatlara uymak zorundadır. Ancak bu yetki, sınırsız ve koşulsuz bir yetki değildir. Örneğin işveren, iş sözleşmesinde esaslı değişiklik getirecek talimatlar veremez.

Öte yandan işveren, iş sözleşmesinde ana hatlarıyla belirlenen işin görülmesine ilişkin detayları içeren talimatlar verebilir. İşin nerede, nasıl ve ne zaman yapılacağını düzenler. Aynı şekilde günlük çalışma süresinin başlangıç ve bitiş saatlerini, ara dinlenmesinin nasıl uygulanacağını belirleme yetkisine sahiptir. İş yerinde işin dağıtımına ilişkin ya da kullanılacak araç, gereç ve teknikler konusunda verilecek talimatlar, işverenin yönetim hakkı kapsamında vereceği talimatlardır. İşçi bu talimatlara uymak zorundadır. Aksi halde iş sözleşmesinin sonlandırılması, somut olaya bağlı olarak haklı nedenle fesih ya da geçerli fesih kapsamına girecektir.

Ekli Dosyalar

08 Nis 2019 - 14:08 - Kamu İşçi


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.