696 sayılı KHK ile taşerondan kadroya geçen 4 D sürekli işçilerin “Asgari Ücretin Yüzde Fazlası” taleplerine ilişkin bir karar da Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) tarafından verildi.
KDK’nın kararında; 375 sayılı KHK’nın Geçici 23. Maddesiyle personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılmakta olan işçilerin, alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmesi kaydıyla kadroya alındığına dikkat çekildi.
Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartların Yüksek Hakem Kurulu’nca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesi hükümleri esas alınmak suretiyle belirlendiği, bu çerçevede işçilerin, özlük haklarının 31/10/2020 yılına kadar belirlenmiş olan Yüksek Hakem Kurulu’nca belirlenmesini kabul ederek sürekli işçi statüsüne geçtiği vurgulandı.
Kamu Denetçiliği Kurumu, kadroya geçişe ilişkin Usul ve Esaslar’da işçilerin, sürekli işçi kadrolarına aynı haklarla geçirilmesinin öngörülmesine karşın 696 sayılı KHK’da bu yönde bir düzenleme bulunmadığı, işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının usulüne uygun bir şekilde yürürlüğe girmiş toplu iş sözleşmesinde belirtilen haklardan fazla olamayacağının düzenlendiği, bir başka ifade ile sürekli işçi kadrosuna geçenlerin kadroya geçtikleri tarih itibariyle almakta oldukları mali ve sosyal haklar ile diğer ücretlerin 6 aylık dönemler halinde uygulanacak zam üzerinden ve brüt asgari ücrete yapılacak değişikliklerden muaf tutularak hesaplanması gerektiği, bu değerlendirme çerçevesinde işçilere asgari ücretin % fazlasının verilmemesinde hukuka aykırılık olmadığına karar verdi.
Böylece KDK, kadroya geçmesinin ardından taşeron dönemdeki gibi asgari ücretin %200 fazlası talep eden işçinin bu talebini reddetti.
Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kararında şu değerlendirmeye yer verildi:
“… 10) Başvuru sahibi özetle 696 Sayılı KHK kapsamında sürekli işçi olarak istihdam edildiklerini, sürekli işçi kadrosuna geçmeden önce ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlasıyla ödendiğini, ancak işçi kadrosuna geçtikten sonra ücretlerinin asgari ücretin % 160 fazlasına denk gelecek şekilde hesaplandığını belirterek daha önceki ödenen ücret ile kadroya geçtikten sonra ödenen ücret arasındaki farkın geriye yönelik olarak ödenmesini ve mevcut ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlası dikkate alınarak güncellenmesini talep etmektedir.
11) Çalışanların özlük hakları ile sosyal ve mali hakları, ülkenin ekonomik ve mali olanakları, bütçe imkânları ve çalışanların talepleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Anayasanın 55 inci maddesi asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumunun da göz önünde bulundurulacağını, 65 inci maddesi Devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceğini düzenlemiştir.
12) Başvuru konusu hakkında idare tarafından başvuru sahiplerinin 696 sayılı KHK ile anılan KHK’ya istinaden çıkarılan “Usul ve Esaslar” kapsamında oluşturulan sürekli işçi kadrosuna geçirildiği, başvuruya konu işçi kadrosuna geçişten önceki ücret hesaplaması (asgari ücretin %200 fazlası) devlet memurları ile sürekli İşçi kadrolarına geçen işçiler arasında işçiler lehine oluşacak büyük ücret farkının, hakkaniyet, eşitlik, iş barışı, çalışma düzeninin sağlanması ve dengelenmesi amacıyla kadroya geçişten sonraki ücretlerde dikkate alınmamış ve güncel ücretlerine yansıtılmadığı, aynı veya benzer işi yapan ve aynı ve/veya benzer unvanlara sahip kişiler arasında oluşacak maaş farkının iş barışını bozacağı düşünüldüğünden idare tarafından 696 sayılı KHK çıkmamış olsaydı yeni ihale döneminde (12/01/2018-11/01/2019) bu ücret dengesizliğinin giderilmesinin hedeflendiği, bu kapsamda yeni ihale yapıldığı, ancak ihaleyi kazanan firma İle sözleşme imzalanmadan 696 sayılı KHK yürürlüğe girdiği, yapılan işlemler Kurum iş barışını sağlamak adına hakkaniyete, eşitliğe uygun olarak gerçekleştirildiği açıklaması yapılmıştır.
13) Konu ile ilgili görüşüne başvurulan anılan KHK ile yasanın uygulanmasından sorumlu Bakanlık olan Aile, Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 127 nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddeleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları Yüksek Hakem Kurulu’nca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesi hükümleri esas suretiyle belirlendiği, Toplu İş Sözleşmesinin ücret zammı maddesinde 01/01/2020 tarihindeki ücretlerine yüzde dört oranında zam yapılacağı belirtildiği ve Bakanlıkça 12/4/2018 tarihinde ilan edildiği, 01.01.20120- 30.06.2020 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği düzenlendiği anlaşılmaktadır.
14) Sürekli işçi statüsüne geçmiş olan başvuran ve onunla aynı statüde olan sürekli işçilerin özlük hakları, sosyal ve mali haklarına ilişkin hükümler 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesi ile düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmü çerçevesinde, Yüksek Hakem Kurulu Kararı (375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. maddesi uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali Ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri) ile sürekli işçilerin özlük hakları 31/10/2020 yılına kadar belirlenmiş olup başvuran da taşeron şirket bünyesinde çalışmaktayken sürekli işçi statüsüne geçmeyi kabul etmiştir.
15) Sürekli işçilerin toplu sözleşme hakkının 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesinde nasıl uygulanacağı düzenlenmiş ve bu çerçevede hazırlanan Yüksek Hakem Kurulu Kararı ile sürekli işçilerin ücretlerine 2019 yılından itibaren uygulanacak zam oranları belirlenmiştir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 51 inci maddesine göre Yüksek Hakem Kurulu Kararları kesindir. Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin ücret, diğer mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacaktır.
16) 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinde bir iş sözleşmesine dayanılarak çalışan gerçek kişi “işçi”, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşları “işveren”, işçi ile işveren arasında kurulan ilişki ise “iş ilişkisi” olarak tanımlanmış, Kanununun 1 inci maddesinde; bu Kanunun 4 üncü maddesindeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine (faaliyet konularına bakılmaksızın) uygulanacağı düzenlenmiştir. İş Kanununun işverenlerle bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlediği, anılan Kanunda asgari hususların belirtildiği, çalışma koşullarının işçi ve işveren arasında akdedilen iş sözleşmeleri ve taraflar arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmeleri ile belirlenebilmesinin mümkün bulunduğu ifade edilmiştir. Toplu iş sözleşmesinin amacı, işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlendiği, işçi ve işveren arasındaki çalışma barışının tesis edilmesi, çalışma koşullarında ve ekonomik şartlara ilişkin çıkabilecek ihtilafları engellemeyi hedeflemiştir.
17) 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarda, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanların; söz konusu maddede belirtilen şartların yanı sıra, en son çalıştığı idare ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmesi kaydıyla, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde idaresinin hizmet alım sözleşmesinin yapıldığı birimine, sürekli işçi kadrolarında istihdam edilmek üzere yazılı olarak başvurabilecekleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirileceklerin istihdam edilmesine esas hizmet alım sözleşmelerinin, birinci fıkrada öngörülen geçiş işleminin yapıldığı tarih itibarıyla feshedilmiş sayılacağı düzenlenmiştir.
18) Ayrıca; sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağı; sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirleneceği hususlarına da söz konusu maddede yer verilmiştir.
19) Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31/10/2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu iş sözleşmesinin ücret ve diğer mali ve sosyal haklara ilişkin hükümler Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının resmi internet sayfasında yayınlanmıştır. Buna göre; 01/01/2019 – 30.06.2019 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01/01/2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 oranında zam yapılacağı belirlenmiştir.
20) Öte yandan başvuru sahibi tarafından ibraz edilen benzer bir konuyla ilgili Bölge Adliye Mahkemesinin istinafa konu kararında; … davalı Bakanlığın sürekli işçi kadrosuna atandığı tarih itibariyle asgari ücretin % 35 fazlası olarak belirleneceğinin hüküm altına alındığını, ancak davalı kurum tarafından geçiş sonrası davacının ücretinin asgari ücrete indirilerek ücretinin eksik ödendiğini ileri sürdüğü, işçilerin 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirlenmiş olup davalının istinaf talebinin yerinde olmadığına” yer verildiği, kesinleşmeyen söz konusu karara karşı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca sürekli işçi kadrosuna geçen işçilerin 01/01/2020 tarihinde almış oldukları ücretler üzerinden zam yapılmasının (% 4 + % 4) öngörüldüğü, bu durumun da Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlandığı anlaşılmaktadır.
21) Başvuru konusu olayda, başvuran Usul ve Esaslar’da işçilerin, sürekli işçi kadrolarına aynı haklarla geçirilmesinin öngörüldüğünü belirtmekte ise de, KHK’da bu yönde bir düzenleme bulunmadığı, işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının usulüne uygun bir şekilde yürürlüğe girmiş toplu iş sözleşmesinde belirtilen haklardan fazla olamayacağının düzenlendiği görülmektedir. Diğer bir deyişle, sürekli işçi kadrosuna geçenlerin kadroya geçtikleri tarih itibariyle almakta oldukları mali ve sosyal haklar ile diğer ücretlerin 6 aylık dönemler halinde uygulanacak zam üzerinden ve brüt asgari ücrete yapılacak değişikliklerden muaf tutularak hesaplanması öngörülmektedir.
22) Yukarıda yapılan açıklamalar ve dosya kapsamı ışığında Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, başvuru sahibinin her ne kadar sürekli işçi kadrosuna geçtikten sonra ücretlerinin asgari ücretin % 160 fazlasına denk gelecek şekilde hesaplandığını, daha önceki hizmet sözleşmesi dikkate alınarak geçmiş ve mevcut ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlası dikkate alınarak güncellenmesi talebinin yerinde olmadığı, zira Yüksek Hakem Kurulu kararı Toplu İş Sözleşmesi ile kesinleştiği üzere sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağının açıkça belirlendiği, işçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği değerlendirildiğinden ücretlerin düzeltilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.”
KDK'nın Yüzde Fazla Kararına ulaşmak için tıklayınız
