Kamu İhale Mevzuatı Uzmanı
Ali Hikmet UĞURLU
GİRİŞ
Taşeron işçilerin ve kamu kurumlarının merakla beklediği, kadroya geçiş sonrasında sürekli işçilerin “ücret, mali ve sosyal haklarının” belirlenmesinde esas alınacak “süresi en son sona erecek Yüksek Hakem Kurulu kararı” en nihayetinde yayınlandı.
375 sayılı KHK’nın Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali Ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında kadroya geçen taşeron işçiler için uygulanacak ücret zamları tam metni
Belediye Şirketlerinde kadroya geçen taşeron işçiler için uygulanacak ücret zamları tam metni
Şimdi bu kararın ne anlama geldiğini, “kısa kısa” soru-cevap şeklinde izah edelim:
SORU: Bu Zamlardan ve Sosyal Haklardan Kimler Faydalanacak?
Kamu kurumlarında ve belediye şirketlerinde kadroya geçen ve sayısı 900 bin civarındaki tüm taşeron işçiler, açıklanan ücret zamları ile mali ve sosyal haklardan 31.10.2020 tarihine kadar faydalanacaktır.
SORU: Sendikaya Üye Olma Şartı Var mı? Üye Olmayanlar Zam Alacak mı?
Sendikaya üye olma şartı kesinlikle yoktur. Sendikaya üye olsun veya olmasın, kadroya geçen tüm taşeron işçiler bu haklardan faydalanacaktır.
SORU: Bu Bir Toplu İş Sözleşmesi midir? Değilse Nedir?
696 sayılı KHK ile 31.10.2020 tarihine kadar, kadroya geçen taşeron işçiler ile ilgili olarak işçi sendikalarının yeniden yetki alma ve toplu iş sözleşmesi yapma imkanları kalmamıştır. Bu sebeple yapılan düzenleme bir toplu iş sözleşmesi değildir. Kadroya geçen tüm taşeron işçilerin mali ve sosyal haklarını belirleyen ve ilgili kamu kurumlarını ve belediye şirketlerini bağlayan genel bir düzenlemedir. Başka bir ifadeyle 3 yıllık geçiş süresince toplu iş sözleşmesi yerine ikame edecek, mali ve sosyal hakların çerçevesini belirleyen geçiş düzenlemesidir.
SORU: Ücret Farkları ve Sosyal Yardımlar Geri Dönük (01.01.2018) Hesaplanacak mı?
Evet, ilgili düzenleme şu şekildedir:
İşçilerin 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır. Ancak bu dönemde verilmiş bir ücret zammı varsa %4(yüzde dört)’ten mahsup edilir.
Anlaşılacağı üzere ücret zamları 01.01.2018 tarihinden itibaren, geriye dönük hesaplanarak ödenecektir. Ancak 01.01.2018-01.04.2018 tarihleri arasında toplu iş sözleşmesi kapsamında verilmiş ücret zammı varsa, %4 zamdan mahsup edilecektir.
Sosyal yardımlar, yıllık izinler vb. sosyal hakların uygulanma tarihi düzenlemede net olarak açıklanmamıştır. Ancak ücret zammı için verilen başlangıç tarihi 01.01.2018 olduğundan, diğer haklarında bu tarih itibariyle başladığı değerlendirilmektedir.
SORU: 2018 Ocak-Mart Arasında %3 veya %2 Zam Ödeneceği Açıklanmıştı? Şimdi Ne Oldu?
Evet, toplu iş sözleşmesi devam ederken 696 sayılı KHK ile sözleşme süresi uzatılan işlerde, 2 aya kadar uzatılan işler için %2 ve daha fazla uzatılan işler için ise %3 oranında zam açıklanmıştır. Bu düzenleme az sayıda hizmet işini ilgilendirmekteydi. İşte bu işlerde ödenen %2 veya %3 zamlar da şimdi verilecek olan %4 zamlardan mahsup edilecektir.
SORU: Kamu İdarelerinin ve Belediye Şirketlerinin Bu Zamları ve Sosyal Yardımları Ödememe İmkanı Var mı?
Yapılan düzenleme, 696 sayılı KHK uyarınca ilgili tüm kurumları bağlayıcı bir düzenlemedir. Kadroya geçen taşeron işçilerin 31.10.2020 tarihine kadar alacakları tüm ücret zamları ve sosyal hakların ödenmesinde bu kararlar esas alınacaktır. Taşeron döneminde uygulanan asgari ücrete dayalı ücretlendirme dönemi kapanmıştır.
Bilindiği üzere Maliye Bakanlığı bu konu üzerinde uzun süredir çalışmaktadır. Ücret zamlarının sorunsuz şekilde ödenmesi ile ilgili gerekli bütçe yönünden gerekli tedbirlerin alındığı ifade edilmiştir.
Son Söz:
Kadroya geçen taşeron işçilerin hepsini kapsayan, mali ve sosyal haklar açısından beklentiye uygun bir düzenleme yapılmıştır. 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olması, tereddütleri ortadan kaldırmıştır. Tüm işçi kardeşlerimize hayırlı olmasını dilerim.
İdareler açısından ise bütçe yönüyle ek maliyet getirmeyeceği düşünülmektedir. Taşeron şirketlere ödenen SGK işveren payları, en az %4 sözleşme ve genel giderler ile KDV tutarlarını dikkate aldığımızda, verilecek zamlarla birlikte eski maliyetlerin üzerine çıkılmayacağı tahmin edilmektedir.
İlerleyen günlerde konuyla ilgili daha detaylı değerlendirmelerimiz olacaktır.
375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN GEÇİCİ 23. MADDESİ UYARINCA İDARELERCE SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLEN İŞÇİLERİN ÜCRET İLE DİĞER MALİ VE SOSYAL HAKLARININ BELİRLENMESİNDE ESAS ALINACAK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİ
375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlemiştir.
Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu iş sözleşmesinin ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri aşağıda yer almaktadır.
- Ücret Zammı:
- 01.2018- 30.06.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır. Ancak bu dönemde verilmiş bir ücret zammı varsa %4(yüzde dört)’ten mahsup edilir.
- 07.2018-31.12.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.06.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
- 01.2019-30.06.2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
- 07.2019-31.12.2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.06.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2019 tarihinden itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
- 01.2020-30.06.2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
- 07.2020-31.10.2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.06.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden itibaren %4(yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
- İkramiye:
İşçilere Ocak ve Temmuz aylarında 5’er günlük olmak üzere yılda toplam 10 günlük (5×2=10) ücretleri tutarında ikramiye ödenir. Bu ödeme, işçinin çalıştığı sürenin bir yıldan az olması durumunda çalışma süresi ile orantılı olarak ödenir.
- Aylık Ücretle Birlikte Ödenen Sosyal Yardımlar:
A-ÇOCUK YARDIMI:
İşçilere, üç çocukla sınırlı olmak üzere her bir çocuk için her ay 25,00(yirmibeş)TL/Ay çocuk yardımı yapılır.
B-YEMEK YARDIMI:
İşçilere fiilen çalışılan günler için bir öğün yemek verilir. Yemek verilmediği takdirde karar tarihinden itibaren fiilen çalışılan günler için 5,00(beş)TL/Gün tutarında yemek bedeli ödenir.
C-TAŞIT YARDIMI:
Mevcut uygulamaya devam edilir.
D-YAKACAK YARDIMI:
İşçilere her ay 30,00(otuz)TL./Ay yakacak yardımı yapılır.
E-SORUMLULUK PRİMİ:
1)DİREKSİYON PRİMİ:
Şoför, operatör ve yardımcılarına fiilen çalışılan günler için 2,00(iki)TL/Gün direksiyon primi verilir.
2)BULAŞICI HASTALIK VE RİSK PRİMİ
Hastanelerin bulaşıcı hastalık riski taşıyan yerlerinde fiilen çalışan temizlik işçilerine fiilen çalışılan günler için 2,00(iki)TL/Gün bulaşıcı hastalık ve risk primi verilir.
3)SİLAH TAZMİNATI:
Görevini ateşli silahlarla icra eden güvenlik görevlilerine, fiilen çalışılan günler için 2,00(iki)TL/Gün silah tazminatı verilir.
- Yıllık Ödenen Sosyal Yardımlar:
A-ÖĞRENİM YARDIMI:
İşveren, işçinin öğrenimdeki her çocuğu için belge ibraz etmek şartı ile yılda bir kez Eylül ayında ödenmek üzere;
İlkokul için 100,00(yüz)TL.
Ortaokullar için 110,00(yüzon)TL.
Lise ve dengi okullar için 120,00(yüzyirmi)TL.
Yüksekokullar ve üniversite için (okulun normal eğitim süresi artı bir yıl süreyle sınırlı olmak üzere) 140,00(yüzkırk)TL.
tutarında öğrenim yardımı yapar.
B-BAYRAM YARDIMI:
İşçilere her yıl Ramazan ve Kurban Bayramlarından bir hafta önce 75,00(yetmişbeş)’er TL. bayram harçlığı verilir.
- Olaya Bağlı Sosyal Yardımlar Ve Diğer Sosyal Yardımlar:
A-EVLENME YARDIMI:
İşyerinde çalışan işçilerin evlenmeleri halinde 140,00(yüzkırk)TL evlenme yardımı yapılır.
B-DOĞUM YARDIMI:
Mevzuat hükümleri uygulanır.
C-HASTALIK YARDIMI:
1.Hastalık nedeni ile iş göremezliğe uğrayan işçilerin 3 (üç) gün ve daha fazla istirahatli olmaları hâlinde Sosyal Güvenlik Kurumunca ödeme yapılmayan günlere ait ücretlerin tamamı ve eksik ödeme yapılan günlere ait ücretlerin bakiyesi işverence ödenir.
İşçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği veya raporlu olduğu sürelere ait yılda 5 defayı geçmemek üzere SGK tarafından ödenmeyen ilk 2 günün ücreti işveren tarafından ödenir.
2.İşçinin, işyerinin bulunduğu mahal veya başka bir mahale sevk suretiyle viziteye çıkması hâlinde, işyerinden ayrı kalacağı zamanlarda; işçiye istirahat verilmeksizin ayakta tedavisine lüzum görüldüğü taktirde geçirdiği süreler için işçi ücretli izinli sayılır.
D-TABİİ AFET YARDIMI:
İşçilerin yangın, deprem, sel ve benzeri afetlerden zarar görmeleri halinde 1.000,00(bin)TL.’ye kadar tabii afet yardımı yapılır.
E-ÖLÜM YARDIMI:
İşçilerin iş kazası sonucu ölümleri halinde yasal mirasçılarına 1.200,00(binikiyüz)TL tutarında; normal ölümleri halinde ise 800,00(sekizyüz)TL tutarında ölüm yardımı yapılır. İşçinin eş, çocuklarının, anne ve babasının ölümleri halinde 300,00(üçyüz)TL tutarında ölüm yardım yapılır.
- Askerlik Yardımı:
Muvazzaf askerlik hizmeti nedeni ile ayrılan işçiye 300,00(üç yüz)TL askerlik yardımı yapılır.
- Hafta Ve Genel Tatillerde Çalışma ve Ücreti:
A- Normal çalışma yapılan yerlerde hafta tatili pazar günüdür. Vardiyalı çalışma yapılan yerlerde hafta tatili çalışmaya başlandığı 6. günü takip eden 7. gündür.
Hafta tatillerinde çalıştırılan işçilere takip eden hafta içinde bir gün izin verilir. Çalışılan bu hafta tatili günü için toplam iki yevmiye ödenir.
B- Kanunda belirtilen ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılacak çalışmalar, önceden işçiye duyurulur. Ulusal bayram, genel tatil günlerinde çalıştırılan işçilere çalıştıkları her bir gün için toplam 3 (üç) yevmiye ödenir.
C- (A) ve (B) bentlerindeki ödemeler için haftalık çalışma süresi şartı aranmaz.
- Gece Çalışması:
Saat 20.00-06.00 arasında yapılan çalışmalar gece çalışmalarıdır. Güvenlik görevlileri hariç bu saatlerde çalıştırılan işçilere ücretleri % 10 zamlı ödenir.
- Fazla Çalışma Ücreti ve Ödenmesi:
Fazla çalışma ücreti normal ücretin %60 zamlısı olarak ödenir.
- İzinler:
A-YILLIK ÜCRETLİ İZİNLER:
Yıllık ücretli izinler konusunda Kanun hükümleri uygulanır. Ancak, yıllık ücretli izin günleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
Hizmet süresi;
1 yıldan 5 yıla kadar olanlara 16 gün,
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 22 gün,
15 yıl ve daha fazla olanlara 28 gün.
yıllık izin verilir.
B- ÜCRETSİZ MAZERET İZNİ:
İşçinin talep etmesi ve mazeretinin makul görülmesi hâlinde işverence yılda 45 (kırkbeş) güne kadar ücretsiz mazeret izni verilebilir.
C- ÜCRETLİ SOSYAL İZİNLER:
İşçiye | |
Eşinin doğum yapması hâlinde | 5 gün |
Evlenmesi hâlinde | 5 gün |
Eş ve çocuğunun ölümünde | 6 gün |
Ana, baba veya kardeşinin ölümünde | 5 gün |
Kayınpeder veya kayınvalidesinin ölümünde | 2 gün |
Tabii afetten zarar görmesi hâlinde | 10 güne kadar |
ücretli sosyal izin verilir.
- Bildirim Önelleri:
Bildirim önelleri konusunda 4857 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Ancak, bildirim önelleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
İşçinin hizmet süresi | |
6 aydan az sürmüşse | 3 hafta sonunda |
6 ay-1,5 yıl arası sürmüşse | 5 hafta sonunda |
1.5 yıl-3 yıl arası sürmüşse | 7 hafta sonunda |
3 yıldan fazla sürmüşse | 9 hafta sonunda |
feshedilmiş sayılır.
- Kıdem Tazminatı, Hesaplanması ve Ödenmesi:
İş sözleşmesi İş Kanunu’nda belirtilen hallerde sona eren işçiye, kıdem tazminatı ödenmesi konusunda aşağıda belirtilen süreler dışında kanun hükümleri uygulanır.
Her tam hizmet yılı için 35 (otuzbeş) gün, işçinin işverenin işini yaparken iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümü halinde ise 40 (kırk) günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.