Taksi Fişi SGK Primine Tabi Tutulur mu?

İşçi statüsündeki personele asıl ücreti dışında değişik adlar altında ücret eklentileri veya sosyal yardımlar altında bir takım ödemeler yapmaktadır. Bu ödemelerden SGK primi kesilip kesilmeyeceği hususu zaman zaman tartışma konusu olmaktadır.

Taksi Fişi SGK Primine Tabi Tutulur mu?
Taksi Fişi SGK Primine Tabi Tutulur mu?
Haber albümü için resme tıklayın

İçerik

Giriş

Bilindiği üzere, idareler ve şirketleri gerek bireysel iş sözleşmeleri ile gerekse de toplu iş sözleşmeleri ile 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalıştırdıkları hangi pozisyonda olursa olsun işçi statüsündeki personele asıl ücreti dışında değişik adlar altında ücret eklentileri veya sosyal yardımlar altında bir takım ödemeler yapmaktadır. Bu ödemelerden prim kesilip kesilmeyeceği hususu her zaman için çok kolay olmamaktadır. İşte bu ödemelerden birisi de idareler ve şirketlerinde çalışan işçi statüsündeki personelin herhangi bir nedenle gerek yurt içinde gerekse de yurtdışında görevlendirilmesinde geliş ve gidişlerinde veya başka zorunlu nedenlerle taksi kullandıkları görülmektedir. Taksi kullandıklarını taksi fişleri ile belgelendirdikleri zaman bu taksi fişleri karşılığı tutarların ilgili ayın ücret ödeme bordrolarında/ücret hesap pusulalarında gösterildiği ve banka hesabına aktarıldığı bilinmektedir. İşte bu çalışmamızda taksi fişlerinden prim kesilip kesilmeyeceği hususu değerlendirilecektir.

Bu Makalenin PDF formatı için tıklayınız 

Yasal Dayanak

Prime esas kazançlar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80’inci maddesinde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

 a) Prime esas kazançların hesabında;

 1) Hak edilen ücretlerin,

 2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

 3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

 brüt toplamı esas alınır.

 b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.

d) Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir. Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin   hizmet   akdinin  mevcut  olmadığı   veya  askıda  olduğu  bir   tarihte ödenmesi durumunda, 82 nci madde hükmü de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın kazancına dahil edilir. Bu durumlarda sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz ve 102 nci madde hükümleri uygulanmaz.”

5510 Sayılı Kanunun 80’inci Maddesinin Açıklanması

Prime esas kazançları düzenleyen 80’inci maddede kanun koyucu prime tabi olan ve olmayan ödemeleri sayılı ve sınırlı bir şekilde belirleyerek bir kural koymuştur.

Prime tam tabi olan ödemeleri; hak edilen ücretler, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemeler, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlar, idare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki yukarıda belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemeler olarak belirlemiştir.

Prime tam tabi olmayan ödemeleri; ayni yardımlar, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları olarak belirlemiştir.

Prime kısmen tabi olmayan ödemeleri; SGK tarafından tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları olarak belirlemiştir.

Kanun koyucu prime tam tabi olan ödemeler, tam tabi olmayan ödemeler, kısmen tabi olmayan ödemeleri belirledikten sonra bir kural geliştirmiştir. Bu kural; yukarıda sayılan istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulacağı ile diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnaların 5510 sayılı Kanunun uygulanmasında dikkate alınmayacağıdır.

Prime tam ve kısmi tabi olan ödemelerin hangi ayın prime esas kazancına dahil edileceği ile ilgili olarak ise; ücretlerin hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise yani ücret dışındaki ödemelerin öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir.

Görev Yolluğunun Açıklanması

2020/20 sayılı SGK Genelgesinin 3.3- Görev yollukları başlığı altında aşağıdaki düzenlemeye yer verilmiştir.

“6245 sayılı Harcırah Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı niteliğinde yapılan ödemeler yolluk kapsamındadır.

Bu bakımdan, sigortalılara bireysel iş sözleşmesine veya toplu sözleşmeye dayanılarak ve işveren tarafından sigortalının geçici bir görevle başka yere gönderilmesi veya görev yerini değiştirmesi dolayısıyla verilen ve yolluk kavramına giren ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

1/9/2012 tarihli 28398 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşveren Uygulama Tebliğinin 7.8-Prime Tabi Tutulmayacak Kazançlar” başlıklı maddesinin “7.8.3-Görev Yollukları” başlıklı alt maddesinde yapılan açıklamada 6245 sayılı Harcırah Kanununa atıfta bulunulmuş ise de yapılan atıf, görev yolluğu kavramı kapsamına giren ödemelerin neler olduğunun belirtilmesinden ibaret olup, sigortalının görevli bulunduğu yerden geçici bir görevle başka yerlere gönderilmesi veya görev yerinin değiştirilmesi dolayısıyla yol masrafı, gündelik (yevmiye), yer değiştirme masrafı olarak duruma bağlı yapılan ödemelerdir ve “görev yolluğu” olarak yapılan bu ödemelerin belge ile kanıtlanması halinde prime esas kazanca dahil edilmemesi gerekmektedir.

Yol yardımı ya da yol parası ise sigortalıya işe gidip gelebilmesinde destek olarak verilen ek bir ödeme olup; söz konusu ödemenin 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtildiği şekilde “(b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur.” hükmü gereği prime esas kazanca dahil edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda işe gelip gitmek amacıyla sigortalıya ödenen yol paraları bu kapsama alınmayacak olup bu ödemelerin tamamı prime esas kazanca dahil edilecektir.

Diğer taraftan, sigortalıya yapılan bir ödemenin görev yolluğu mahiyetinde olduğunun belge ile kanıtlanması gerektiğinden, bu durumu ispatlayacak görev yolluğu ile ilgili evrakların işveren tarafından muhafaza edilmesi ve Kurumumuzca (SGK) istenildiğinde ibraz edilmesi gerekmektedir.”

Taksi Fişinin Prime Esas Kazanca Tabi Tutulup Tutulamayacağı

5510 sayılı Kanunun söz konusu maddesi, İşveren Uygulama Tebliği ve 2020/20 sayılı SGK Genelgesi çerçevesinde taksi fişinin prime esas kazanca tabi tutulup tutulmayacağı yönünde açık bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak, yukarıda bahsedildiği üzere bir kuraldan bahsetmiştik. Kanunda sayılanların dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime tabi tutulacaktır. Bu yönü ile bakıldığında taksi fişi karşılığı yapılan ödemenin ücret dışında yapılan bir ödeme olduğu ve ödemenin yapıldığı ayın prime esas kazancına dahil edilerek prim kesilmesi gerektiği söylenebilir.

Ancak bu konuda ve benzer bir olayda SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İşverenler Daire Başkanlığı’nın 19.03.2020 tarihli ve E.4770911 sayılı görüş yazısına bakalım. Bu görüş yazısında; işyerinde devamlılık arz etmeyen fazla mesaiye kalınan günlerde personellere ödenen taksi fişlerine istinaden verilen ücretlerin sigortalıların bordrolarında gösterilmediği ve sigorta prim kesintisi yapılmadığı ancak taksi fişine istinaden ödenen ücretlerin bordroda gösterilmesi durumunda sigorta primi kesintisi yapılıp yapılmayacağı değerlendirilmiştir.

İşveren Uygulama Tebliği’nin 7.8-Prime Tabi Tutulmayacak Kazançlar başlıklı 7.8.1- Ayni Yardımlar maddesinde; “işverenlerce sigortalılara mal olarak yapılan yardımlar, tutarları üzerinde durulmaksızın, prime esas kazançlara dahil edilmeyecektir. Ancak, ayni yardımların sigortalılara nakden ödenmesi halinde (örneğin yağ parası, un parası, ayakkabı parası gibi) prime tabi tutulması gerekmektedir.” şeklinde belirtilmiştir.

Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 80’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde hangi kazançların prim hesabında dikkate alınacağı hususunda kuralı belirledikten sonra, bu kuralın istisnalarına aynı fıkranın (b) bendinde yer vererek prim hesabında esas alınmayacak kazançlarda sınırlama yapmış yapılan bu sınırlamalar içerisinde yol bedeli sayılmamış olup, (c) bendinde de (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prim hesabında dikkate alınacağı hükümlerine yer verildiğinden, fazla mesaiye kalınan günlerde personellere ödenen taksi fişlerine ilişkin ücretlerin bordroda gösterilmesi durumunda prime esas kazanca dahil edilmesi gerekmektedir.

Değerlendirme ve Sonuç

İdareler ve şirketlerinde işçi statüsünde 4/1-a kapsamında sigortalı olarak çalıştırılan personelin görevli bulunduğu yerden geçici bir görevle başka yerlere gönderilmesi veya görev yerinin değiştirilmesi dolayısıyla ödenen taksi ücretinin, yol masrafı olarak “görev yolluğu” kapsamında taksi fişi ile kanıtlanması halinde prime esas kazanca dahil edilmemesi gerekmektedir.

Bunun dışında örneğin SGK görüş yazısında da belirtildiği üzere fazla mesaiye kalınan günlerde ödenen taksi fişleri ücret bordrolarında/ücret hesap pusulalarında gösterilmesi durumunda prime esas kazanca dahil edilecek, gösterilmemesi durumunda ise dahil edilmeyecektir.

İdareler ve şirketlerin bu tür ödeme yapmalarını iş veya toplu iş sözleşmelerine ya da işyeri uygulamaları altında örneğin yönetim kurulu kararı vb. adlar altında yazılı onaylara bağlamaları Sayıştay denetimlerinde olumsuz bir durumla karşılaşmalarını engelleyeceği gibi SGK açısından prime tabi tutulup tutulmayacağı hususunda herhangi bir yaptırımla karşılaşmaları söz konusu olmayacaktır.

YASAL UYARI Bu çalışma Kamutech Yazılım A.Ş. mevzuat grubu uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Makalenin her türlü yayın hakkı Kamutech Yazılım A.Ş.'ye aittir. Kaynak göstermek ve link vermek kaydıyla alıntı yapılabilir.

Ekli Dosyalar

26 Nis 2021 - 10:21 - SGK Haberleri


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.