İçerik
- 1. GİRİŞ
- 2. GECE ÇALIŞMASI İLE İLGİLİ MEVZUAT DÜZENLEMELERİ
- 3. ÖRNEK 12/36 SAAT DÜZENİNDE ÇALIŞAN BİR İŞÇİ İÇİN GECE MESAİ ÜCRETİ HESABI
- 4. SONUÇ
1. GİRİŞ
4857 sayılı İş Kanununa göre gece çalışması, akşam 20:00 ile sabah 06:00 saatleri arasında yapılan çalışmalardır.
İş Kanununda gece çalışması yapan işçilere, gece çalışmasının 7,5 saatten fazla olması durumunda, 7,5 saati aşan kısmı için fazla çalışma ücreti ödeneceği yönünde net bir hüküm yoktur. Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve Yargıtay Daire kararlarında, işçinin gece 7,5 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiği ifade edilmektedir.
Makalemizde bu konuyu, kamuda ihale edilen personel hizmet alımı işleri açısından incelemeye alıyoruz.
2. GECE ÇALIŞMASI İLE İLGİLİ MEVZUAT DÜZENLEMELERİ
Gece çalışmaları 4857 sayılı İş Kanunun 69’ncu maddesinde;
“Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir”
“İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. (Ek cümle: 4/4/2015-6645/37 md.) Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir…”
… şeklinde ifade edilmektedir. Buna göre turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde, işçilerin gece 7,5 saati aşan çalışmalar yapmasında bir engel yoktur.
Bu sebeple vardiyalı (postalar halinde) çalışılan bazı hizmet işlerinde (özel güvenlik hizmetleri, hastane ve sağlık hizmetleri… gibi) genellikle geceleri 7,5 saati aşan çalışma düzenleri (12/24, 12/36) uygulanmaktadır.
Bu tip işlerde, işçilerin haftalık 45 saat çalışma sürelerini doldurmadığı düşünüldüğünden, ihaleye çıkarken de fazla çalışma ücreti (teklif cetvelinde fazla çalışma kalemi) öngörülmemektedir.
Konuyla ilgili Yargıtay kararlarını inceleyecek olursak;
“… işçilerin gece çalışmaları günde yedi buçuk saati geçemez (m.69/3). Bu hal de günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın bir sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde 7.5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir” Yargıtay Hukuk Genel Kurulu; 2011/479 E, 2011/592 K, 05.10.2011 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi; 23.06.2009, 2007/40862 E, 2009/17766 K – 23.06.2009, 2007/ 40862 E, 2009/ 17766 K – 24.05.2011, 2011/24236 E, 2011/15142 K – 24.05.201, 2011/24236 E, 2011/15142 K – 21.05.2012, 2011/22849 E, 2012/17760 K
Yargıtay içtihatlarında 7,5 saati aşan gece çalışmalarında, haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da fazla çalışma ücreti ödeneceği belirtilmektedir.
Fazla çalışma ücreti 4857 sayılı İş Kanunun 41’nci maddesinde “Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir” şeklinde düzenlendiğinden, işçilerin gece çalışmalarında 7,5 saati aşan her 1 saatlik çalışma için 1,5 saat üzerinden ücret ödenmesi gerekmektedir.
3. ÖRNEK 12/36 SAAT DÜZENİNDE ÇALIŞAN BİR İŞÇİ İÇİN GECE MESAİ ÜCRETİ HESABI
Örnek hesabımızda işyerinde 12/36 saat üzerinden çalışma sisteminin uygulandığını varsayalım. Buna göre işçi bir hafta 4 gün, ertesi hafta 3 gün çalışacaktır.
İşe Başlama Saati: 20:00 Toplam Çalışma: 12 saat Ara Dinlenmeler: 1,5 saat
İşten Çıkış Saati: 08:00 Fiili Çalışma: 10,5 saat
1. Hafta Toplam Çalışma= 10,5 * 4 = 42 saat
2. Hafta Toplam Çalışma= 10,5 * 3 = 31,5 saat
3. Hafta Toplam Çalışma= 10,5 * 4 = 42 saat
4. Hafta Toplam Çalışma= 10,5 * 3 = 31,5 saat
Haftalık Ortalama Çalışma Süresi: 36,75 saat
İlk bakışta işçinin haftalık ortalama 45 saat olan çalışma sınırını geçmediği düşünülse de yukarıda belirtilen Yargıtay kararları uyarınca hesap yapıldığında;
1. Hafta = 10,5 – 7,5= 3 saat, 3 saat * 4 gün = 12 saat fazla çalışma
2. Hafta = 10,5 – 7,5= 3 saat, 3 saat * 3 gün = 9 saat fazla çalışma
3. Hafta = 10,5 – 7,5= 3 saat, 3 saat * 4 gün = 12 saat fazla çalışma
4. Hafta = 10,5 – 7,5= 3 saat, 3 saat * 3 gün = 9 saat fazla çalışma
İşçinin 4 gün çalıştığı haftalarda 12 saat, 3 gün çalıştığı haftalarda ise 9 saat fazla çalışma ücreti ödenmesi söz konusu olacaktır.
4. SONUÇ
24 saat çalışma esasına dayalı işlerde, haftalık 45 saat çalışma süresi aşılmasa bile gece vardiyasının 7,5 saati aşması durumunda işçilere fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiği Yargıtay kararlarıyla içtihat haline dönüşmüştür. Keza Çalışma Bakanlığı iş müfettişleri tarafından kamu kurumlarına ait işyerlerinde yapılan rutin denetimlerde de aynı yönde tespitlere yer verildiği bilinmektedir.
Bu durumun düzeltilmesi amacıyla, mevcut sözleşmelerde işçilere fazla çalışma ücreti öngörülmemişse ise sözleşmede “İş Artışı” yapmak suretiyle, fazla çalışma ücretlerinin işçilere ödenmesi sağlanabilir.
Ya da gece vardiyası saatlerinde değişikliğe giderek, işçilerin saat 20:00-06:00 arasında fiilen 7,5 saatten daha fazla çalışmamaları sağlanabilir.
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.
Yorumlar
(4)Zübeyde Nur Yatgın - Sanırım bir hata olmuş, özel sektör gibi düşünerek cevap vermiş olabilirim. Şöyle ki kadroya geçtikten sonra size imzalatılan sulh sözleşmesi ile işçiler taşeronda çalıştıkları döneme ilişkin ödenmeyen haklarıyla ilgili çalıştıkları idareden bir hak talebinde bulunamayacak; bunlar için dava açamayacak. Maalesef.
mehmet - peki bu durumda sadece iş yerini mi yoksa sözleşmesi feshedilen eski şirketimi mahkemeye vermeliyim. Haklarımız kuruma geçti. Geçmişe dönük fazla mesai ücretini alt işverenden mi yoksa asıl işi yaptığımız kurumdan mı talep edeceğiz. teşekkürler.
Zübeyde Nur Yatgın - Merhaba. “Fazla çalışma haftalık 45 saatlik süreyi aşan çalışmadır. Ancak, denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Gördüğünüz üzere iş yeriniz denkleştirme esasına göre çalışma yaptırıyor olabilir, öncelikle bu konuyu netleştirin. İş mahkemesine alamadığınız fazla çalışma ücretlerinizi alabilmek için dava açma hakkınız var. Zaman aşımı süresi tazminat alacaklarında 10 yıl ve ücret alacaklarında 5 yıldır. Yani 5 yıl içinde fazla mesai alacağınız için hak iddia edebilirsiniz. Vardiyalı çalışmalarda fazla mesai verilmez gibi bir durum yok. İş Kanunu gereği haftalık 45 saatin üzerinde yaptığınız tüm çalışmalar için fazla mesai ücreti almanız gerekir.
mehmet - Merhaba…benim bir sorum olacak, ben yaklaşık 3 yıldır sürekli gece vardiyasında akşam 6 sabah 8 saatleri arasında özel güvenlikçi olarak çalışıyorum. Kadroya yeni geçtik. Kurumla görüşürsem veya kurumu mahkemeye verirsem geçen 3 yılın fazla mesailerini alabilirmiyim veya fazla mesai ücretini almam için nasıl bir yol izleyebilirim. bu arada benden imzalı bir belge istemediler gece vardiyasında bir nevi zoraki çalıştırılıyorum. sizin göstermiş olduğunuz şemaya göre ben bir ayda 42 saat fazla mesai yapıyorum bu da yılda 504 saat 3 yılda ise 1512 saat ediyor ki korkunç bir mesai ücreti hakediyorum anlamına gelir.
Bana bilgi verirseniz çok yardımcı olursunuz şimdiden teşekkürler.
Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Sitemizin Topluluk Kurallarına uymayan yorumlar yayınlanmaz. Yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.