Yeni iş arama izni, iş sözleşmesi ihbar süresi kullandırılarak sonlandırılan işçiye 4857 sayılı İş Kanunu’nun 27. maddesiyle tanınan bir haktır.
Buna göre işveren, işten çıkaracağı işçiye, yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini ihbar süresi boyunca iş saatleri içinde kullandırmak zorundadır. Bu süreler için ücret kesintisi de yapamaz. İş arama izni günde iki saatten az olamaz. Örneğin 8 hafta ihbar öneli bulunan işçiye, bu süre boyunca günlük 2 saat iş arama izni verilir.
İŞ ARAMA İZNİ BİRLEŞTİRİLEREK KULLANDIRILABİLİR Mİ?
İşçi isterse, iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. İş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden önceki günlere denk getirmek zorundadır. Ayrıca bu durumu işverene bildirmelidir. Yani işçi, “iş arama iznini toplu kullanacağım” diyerek bu izni kullanmadan ayrılıp ücretini isteyemez.
HANGİ DURUMDA ÜCRET ÖDEME ZORUNLULUĞU DOĞAR?
Öte yandan işveren, yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti işçiye ödemek zorundadır. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini de %100 zamlı öder.
İŞ ARAMA İZNİ 2 SAATTEN FAZLA OLABİLİR Mİ?
Bu düzenlemenin amacı, iş sözleşmesi sona eren işçiyi fesihten sonraki iş hayatına hazırlamaktır. Böylece bildirim süresi sonunda işten ayrılacağını bilen işçi, bu süre içinde bir başka iş arayarak kendine yeni iş bulabilecektir. Ancak bu süre içinde mevcut işyerindeki iş görme borcunu eksiksiz yerine getirmesi de gerekir.
Kanunda yeni iş arama süresinin günde iki saatten az olamayacağı kurala bağlanmıştır. Bu süre asgarî olup, işverence daha fazla verilmesi de mümkündür. Ayrıca iş sözleşmeleriyle de daha fazla olarak kararlaştırılabilir.
İŞVEREN, YENİ İŞ ARAMA İZNİNİ TOPLU KULLANDIRMA HAKKINA SAHİP MİDİR?
İş arama izni ancak işçinin isteği ile toplu olarak kullandırılabilir. İşçinin bu konudaki talebini işverene önceden bildirmesi ve iş arama izni toplamını işten ayrılacağı günden önceki günlere karşılık gelecek şekilde ayarlaması şarttır. İşçinin usulüne uygun toplu kullanma talebini işverenin kabulü zorunludur.
Yani iş arama izni, ancak işçi isterse toplu kullanabilir. Değilse günlük 2 saat iş arama izni verilmesi zorunludur. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2017/23579 Esas, 2017/9424 Sayılı Kararı ile bu husus hüküm altına alınmıştır.
YENİ İŞ ARAMA İZNİNİ KULLANMA ZAMANINI KİM BELİRLER?
İş arama izninin kullanılma zamanını işveren belirler. İşçinin kendiliğinden bu izni kullandığını belirterek ayrılması doğru değildir. Zira işçinin iş görme borcu, ihbar döneminde de eksiksiz devam etmektedir.
Sonuç itibariyle yasal düzenlemenin açık amacı; işten ayrılacak olan işçinin ‘yeni iş bulması için’ iş aramasını sağlamaktır. İşveren bu hakkı kullandırmak işçi de Kanun’da tanımlanan şekilde kullanmak durumundadır. İş arama izni dinlenme hakkı değildir. Kendisine işveren tarafından verilen ihtar ve ayrıca hatırlatmalara rağmen bu hakkını kullanmayıp daha sonra iş arama izninin parasını isteyemez.
