Yeni Kanuna Göre Kamu Kurumları ve Belediye Şirketleri İşçi Alırken Güvenlik Soruşturması/ Arşiv Araştırması Yapmak Zorunda mıdır?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ne getiriyor? Kamu kurumlarına ve belediye şirketlerine işçi alırken güvenlik soruşturması/ arşiv araştırması yapılması gerekli midir?

Yeni Kanuna Göre Kamu Kurumları ve Belediye Şirketleri İşçi Alırken Güvenlik Soruşturması/ Arşiv Araştırması Yapmak Zorunda mıdır?
Yeni Kanuna Göre Kamu Kurumları ve Belediye Şirketleri İşçi Alırken Güvenlik Soruşturması/ Arşiv Araştırması Yapmak Zorunda mıdır?
Haber albümü için resme tıklayın

GİRİŞ

Anayasa Mahkemesi, 29 Kasım 2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan karar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48 inci Maddesinin birinci fıkrasının (A) 8. Alt bendinden yer alan Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” hükmünü iptal etmişti.

Bu iptal üzerine, TBMM’de konuya ilişkin müstakil bir kanuni düzenleme yapıldı. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu, 17 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Böylece kamu kurumlarına alınacak işçi ve memurlarla ilgili güvenlik soruşturması/ arşiv araştırması konusu sil baştan yeniden düzenlendi.

Peki bu yeni yasal düzenleme ne getiriyor? Kamu kurumlarına ve belediye şirketlerine işçi alırken güvenlik soruşturması/ arşiv araştırması yapılması gerekli midir?

Bu Makalenin PDF formatı için tıklayınız 

Yeni Kanunla, güvenlik soruşturması ile arşiv araştırmasının sınırları net bir şekilde ayrılmaktadır.

Yeni Kanun’da arşiv araştırması şu şekilde tanımlanmıştır:

“MADDE 4 – (1) Arşiv araştırması;

a) Kişinin adli sicil kaydının,

b) Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının,

c) Kişi hakkında herhangi bir tahditolup olmadığının,

ç) Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin onüçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,

d) Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.”

Güvenlik soruşturması ise Kanun’da şu şekilde yer almıştır:

“MADDE 5 – (1) Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin;

a) Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,

b) Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,

c) Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.”

Bu tanımlamalardan açıkça anlaşılacağı üzere arşiv araştırması; kişi hakkındaki adli sicil durumu, kolluk kuvvetleri tarafından aranıp aranmadığı, kesinleşmiş mahkeme kararı ya da ceza soruşturması olup olmadığı ve kamu görevinden çıkarılma cezası alıp almadığının mevcut kayıtlar üzerinden tespit edilmesini içermektedir.

Güvenlik soruşturması ise, arşiv araştırmasındaki hususlara ek olarak çok deha detaylı bir incelemenin, mevcut kayıtların yanı sıra yerinden araştırılmasını da içermektedir.

KİMLER İÇİN GÜVENLİK SORUŞTURMASI, KİMLER İÇİN ARŞİV ARAŞTIRMASI GEREKLİDİR?

Hangi kamu görevine atanacak kişiler için arşiv araştırması, hangileri için güvenlik soruşturması yapılması gerektiği hususu da Kanun’un üçüncü maddesinde şu şekilde yer almıştır:

“Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar

MADDE 3 – (1) Arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılır.

(2) Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları hâlinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler, üst kademe kamu yöneticileri, özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır.”

Buna göre kariyer memurları, güvelik kurumlarında çalıştırılacak kamu personeli, üst kamede yöneticiler, öğretmenler ve milli güvenlik açısından stratejik öneme sahip projelerde çalışacak kişiler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının birlikte yapılması gerekiyor.

Ancak bunların dışında kalan işçi ve düz memur diye ifade edebileceğimiz çalışanlar için arşiv araştırması yapılması yeterli olacaktır.

Dolayısıyla kamu kurumlarına alınacak işçiler için arşiv araştırması yapılması gerektiği hususu açıktır.

Diğer taraftan belediye şirketlerinin, Yargıtay tarafından özel hukuk tüzel kişiliği olarak kabul edilmesi nedeniyle bu Kanun kapsamında olup olmayacağına ilişkin bir tereddüt yaşandığı görülmektedir.

Bu noktada, 28 Nisan 2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karara” bakmak gerekmektedir.

Belediye şirketlerine işçi alınmasında uyulacak usul ve esasları düzenleyen bu Karar’ın “Şirket personelinde aranacak şartlar” başlıklı 4. Maddesinin altıncı bendinde  “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” ibaresi yer almaktadır.

Dolayısıyla Belediye Şirketlerinin hukuken kamu kurumu niteliğinde olup olmadığından bağımsız olarak, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu da dikkate alındığında belediye şirketlerine alınacak işçiler için arşiv araştırması yapılması gereklidir.

ARŞİV ARAŞTIRMASI VE GÜVENLİK SORUŞTURMASINI KİM YAPACAK?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak birimler, bu işlemlerin nasıl yapılacağı Kanun’da şu şekilde açıklanmıştır:

 “MADDE 6 – (1) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.

 (2) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, kendilerine iletilen taleple sınırlı olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden ve elektronik bilgi işlem merkezlerinden gerekli bilgi ve belgeler ile bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi kapsamındaki karar ve kayıtları almaya yetkilidir.

 (3) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerde yetkilendirilmiş personel, hukuka aykırı olarak elektronik ortamda veya bilgisayar loglarında kişisel verilerle ilgili sorgulama yapamaz, log kayıtlarını değiştiremez veya silemez, bu şekilde elde edilen bilgileri paylaşamaz veya yayın yoluyla duyuramaz. Görevi gereği öğrendiği veya edindiği kişisel bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilerle paylaşamaz ya da basın ve yayın kuruluşlarına veya diğer iletişim kanallarına veremez. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler tarafından bu hususlara ilişkin gerekli tedbirler alınır”.

ARŞİV ARAŞTIRMASI VE GÜVENLİK SORUŞTURMASINA İLİŞKİN BİLGİLER HANGİ KURUL TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLECEKTİR?

Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçları, Kurumlarda ve İdare Şirketlerinde oluşturulacak Değerlendirme Komisyonuna iletilecektir. Bu Komisyon, kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire sunacaktır.

Değerlendirme Komisyonu’nun kimlerden oluşacağı ve nasıl faaliyet göstereceği Kanun’da şu şekilde belirlenmiştir:

“Değerlendirme Komisyonu

MADDE 7 – (1) Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulur. Değerlendirme Komisyonu; Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Başkanının görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığında genel sekreter yardımcısının, bakanlıklarda bakan yardımcısının, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, üniversitelerde rektör yardımcısının, valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla başkan dahil en az beş kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulur. Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki değerlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki Değerlendirme Komisyonunca yapılır.

(2) Memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilir.

(3) Değerlendirme Komisyonu kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire sunar. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulur.”

SONUÇ 

Anayasa Mahkemesi’nin 657 sayılı Kanun’daki hükümleri iptalinin ardından ortaya çıkan yasal boşluk, TBMM’de kabul edilerek yasalaşan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ile doldurulmuştur.

Yeni Kanunla, güvenlik soruşturması/ arşiv araştırmasına ilişkin hususlar açık şekilde düzenlenmiştir. Güvenlik soruşturması ile arşiv araştırmasının sınırları net bir şekilde belirlenmiştir.

Kariyer memurları, güvelik kurumlarında çalıştırılacak kamu personeli, üst kamede yöneticiler, öğretmenler ve milli güvenlik açısından stratejik öneme sahip projelerde çalışacak kişiler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının birlikte yapılması gerekmektedir.

Bunların dışında kalan işçi ve düz memur diye ifade edebileceğimiz statülerde istihdam edilecekler için ise arşiv araştırması yapılması yeterli olacaktır. Dolayısıyla kamu kurumlarına alınacak işçiler için arşiv araştırması yapılması gerektiği hususu açıktır. Belediye şirketleri de bu kapsamda, yeni alınacak işçiler için arşiv araştırması yapmakla yükümlüdür.

YASAL UYARI Bu çalışma Kamutech Yazılım A.Ş. mevzuat grubu uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Makalenin her türlü yayın hakkı Kamutech Yazılım A.Ş.'ye aittir. Kaynak göstermek ve link vermek kaydıyla alıntı yapılabilir.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ekli Dosyalar

02 Haz 2021 - 13:54 - Kamu İşçi


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kamu İşçileri Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kamu İşçileri hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kamu İşçileri editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kamu İşçileri değil haberi geçen ajanstır.